ویژگیهای حملات پانیک (Panic attacks )

حمله ی پانیک تجربه ی ناخوشایندی است که امکان دارد  اشخاصی که مبتلا به اختلالات اضطرابی هستند و یا مبتلا به برخی از سایر اختلالات روان شناختی مانند اختلالات افسردگی ، اختلال استرس بعد از ضربه (PTSD) و اختلالات وابستگی به مواد می باشند آن را تجربه نمایند. همچینن امکان دارد اشخاصی که مبتلا به برخی از بیماریهای جسمانی مانند بیماریهای قلبی – عروقی ، بیماریهای دستگاه تنفسی و بیماریهای دستگاه گوارشی می باشند نیز حالت حملات پانیک را تجربه کنند. 

دو اختلال روان شناختی مهمی که می تواند تجربه ی حمله ی پانیک یکی از نشانگرهای مهم در تشخیص آنها باشد اختلال پانیک و اختلال استرس بعد از ضربه (PTSD) می باشد. اختلال پانیک یکی از انواع اختلالات اضطرابی می باشد و لازمه ی تشخیص این اختلال روان شناختی تجربه ی حمله ی پانیک برای حداقل یک بار در هر ماه می باشد . اشخاصی که اختلال پانیک را تجربه می کنند یک سلسله تغییرات رفتاری و روان شناختی را نیز در اثر حملات پانیک تجربه می نمایند . از جمله ی این تغییرات می توان به نگرانی زیاد در مورد احتمال روبرو شدن با حملات قلبی – عروقی ،  سکته های مغزی ، ترس در مورد از دست دادن کنترل جسمانی و اجتناب از انجام برخی از فعالیتها مانند اجتناب از انجام فعالیتهای ورزشی اشاره نمود.  همچینن اختلال استرس بعد از ضربه در پی تجربه ی رویداد استرس زای شدید مانند تجربه ی رویدادهای مصیبت زای طبیعی (همچون زلزله ، سیل ) یا تجربه ی رویدادهای استرس زایی که به دست انسانها رخ می دهد  (مانندتجربه ی ترورها یا جنگها ) رخ می دهد . علایم عمده ی اختلال استرس بعد از ضربه (PTSD ) تجربه ی مکرر این رویداد استرس زا در حالت بیداری و یا در حالت خواب و اجتناب شدید از مکانی که این رویداد به وقوع پیوسته است می باشد.

برای تشخیص حمله ی پانیک لازم است که شخص یک موج ناگهانی از ترس و ناراحتی شدید را که در طی دقایقی به اوج خود می رسد را تجربه نماید . همچینن برای تشخیص حمله پانیک لازم است که شخص حداقل چهار علامت و یا بیشتر از علایم زیر را تجربه کند.

1- طپش قلب یا افزایش میزان ضربان قلب

  2- حالت تعریق زیاد

 3- حالت لرزش

4-کوتاه شدن جریان تنفس

5-احساس خفگی

6-احساس ناراحتی در قفسه ی سینه

7-احساس تهوع یا احساس ناراحتی در ناحیه ی شکم

8-احساس سرگیجه ، ضعف و احساس سبکی در سر (Light – head )

9-احساس گرم شدن بدن

10-احساس بی حسی و یا احساس کرختی بدن

11-حالت مسخ واقعیت ( احساسات مربوط به غیر واقعی بودن خود و جهان بیرون ) 

12-حالت مسخ شخصیت ( احساس جدا شدن خود از بدن )

13-ترس از دست دادن حالت کنترل یا احساس رفتن به سوی دیوانگی

14-ترس شدید از مرگ 

از سوی دیگر باید توجه نمود که این موج ناگهانی از ترس و ناراحتی که در حالت حمله ی پانیک رخ می دهد می تواند زمانی که شخص در حالت آرامش و یا زمانی که شخص در حالت اضطراب و نگرانی قرار گرفته است رخ دهد

اگرچه علایم جسمانی و روان شناختی که در حالت حمله ی پانیک رخ می دهد به علایمی که در حالت اضطراب و نگرانی تجربه می شود شباهت دارد اما تفاوتهایی هم بین این دو حالت وجود دارد یکی از تفاوتهای مهم بین حالت حمله ی پانیک و حالت اضطراب در این زمینه می باشد که در حالت حمله ی پانیک میزان شدت علایم احساس شده بسیار زیادتر است و در حالت حمله ی پانیک شدت علایم در چند دقیقه به اوج خود می رسد. 

بطورکلی دو نوع از حملات پانیک وجود دارد . یکی از انواع این حملات به نام حملات پانیک قابل انتظار (Expected ) و نوع دیگر حملات پانیک غیر قابل انتظار (Unexpected ) نامیده می شود . در حملات پانیک قابل انتظار حملات زمانی رخ می دهد که عوامل تحریک کننده  آشکاری ( مانند روبرو شدن با محرکهای استرس زا و یا محرکهای اضطراب زای قوی ) وجود داشته باشد و این در حالی است که حملات پانیک غیرقابل انتظار حمله ی پانیک در مواقعی رخ می دهد که شخص با هیچ نوع عامل تحریک کننده مانند روبرو شدن با رویدادهای ترس زا و یا محرکهای استرس زای شدید مواجهه نگردیده باشد و در چینن مواردی امکان دارد شخص در قبل از تجربه ی حملات پانیک در حالت آرامش بوده و یا به تازگی از خواب بیدار شده باشد

حملات پانیک امکان دارد در مبتلایان به اختلالات روان شناختی مانند اشخاصی که یه اختلالات اصطرابی ، افسردگی ، دو قطبی ، اختلالات مرتبط با غذا خوردن ، اختلال وسواسی – اجباری ، برخی از اختلالات شخصیتی و برخی از  مبتلایان به اختلالات روانپریشی رخ دهد . همچینن حملات پانیک امکان دارد در برخی از مبتلایان به بیماریهای جسمانی مانند مبتلایان به بیماریهای قلبی- عروقی و مبتلایان به بیماریهای مربوط به دستگاه تنفسی نیز رخ دهد.

بر طبق یکی از برآوردهایی که در ارتباط با میزان شیوع حملات پانیک انجام شده است معلوم گردیده است که بیشتر از 13 درصد مردم این حملات را تجربه می کنند. همچینن در این زمینه معلوم شده است که میزان شیوع حملات پانیک در بین زنان بیشتر از مردان است از سوی دیگر نتایج برخی از بررسیها نشان می دهد که در بین کودکان تجربه ی حملات پانیک به صورت نادر می باشد و این حملات همزمان با وارد شدن کودکان به سنین بلوغ افزایش می یابد.

اگرچه در هر سنی امکان دارد حملات پانیک تجربه شود اما بر طبق نتایج یک بررسی که در آمریکا انجام گردیده است سن آغاز حملات پانیک بیشتر در سنین 22 الی 23 سالگی است . نکته ای که در ارتباط با تجربه ی حملات پانیک باید به آن توجه داشت آن است که در ایجاد حملات پانیک ابتلا به برخی از اختلالات روان شناختی ، ابتلا به برخی از بیماریهای جسمانی  و تجربه ی رویدادهای استرس زای شدید نقش دارند و این عوامل امکان دارد در هر سنی شخص را گرفتار سازند و سبب شوند که شخص حملات پانیک را تجربه نماید.

روبرو شدن با برخی از عوامل خطرزا احتمال تجربه ی حملات پانیک را افرایش می دهند . این عوامل شامل برخی از عوامل سرشتی ، ژنتیکی و فیزیولوژیکی می باشند. از جمله عوامل سرشتی که خطر تجربه ی حملات پانیک را بالا می برند می توان   به عامل سرشتی عاطفه ی منفی (Negative affective )عامل سرشتی بازداری رفتاری و عامل سرشتی اجتناب از آسیب (Harm ) اشاره نمود

همچینن از جمله عوامل محیطی که امکان دارد در آغاز حملات پانیک نقش داشته باشند می توان به عواملی مانند سیگاری بودن ، تجربه ی محرکهای استرس زای آشکار در ماه قبل از حملات پانیک (برای نمونه مواجهه شدن با محرک های استرس زای بین فردی و مواجهه شدن با محرک های استرس زای مرتبط با سلامت جسمانی و یا مواجهه شدن با محرکهای اسنرس زایی مانند مرگ یکی از اعضای خانواده )اشاره نمود. از سوی دیگر جدایی والدین و یا طرد شدن از سوی والدین از عوامل خطر زای تجربه ی حملات پانیک در دوران کودکی می تواند باشد . 

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روان شناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده ی مقاله و ذکر آدرس سایت بلامانع است.

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره ی دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روان شناسی بالینی) : تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید ، حدفاصل خیابانهای ارتش و طالقانی ، برج سینا ، طبقه ی هفتم

شماره تلفن برای گرفتن وقت روان درمانی و مشاوره از دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روان شناسی بالینی ) : 04135559866