ویژگیهای اختلال پانیک (Panic disorder

ویژگیهای اختلال پانیک

اختلالات اضطرابی یکی از شایعترین اختلالات روان پزشکی است. ویژگیهای اصلی همه ی اختلالات اضطرابی وجود اضطراب و ترس در حدی می باشد که موجب ایجاد اختلال در عملکردهای مختلف شغلی ، ارتباطی و اجتماعی اشخاص مبتلا گردد است. اختلالات اضطرابی به انواع مختلفی طبقه بندی می شوند. از جمله ی این اختلالات می توان به اختلال اضطراب منتشر ، اختلال پانیک ، اختلال فوبیا و اختلال اضطراب اجتماعی اشاره نمود. در مقالات گذشته در مورد ویژگیهای برخی از اختلالات اضطرابی از جمله اختلال فوبیا ، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال موتیسم انتخابی توضیحاتی را ارایه دادم و در این مقاله در مورد ویزگیهای یکی دیگر از اختلالات نسبتنا شایع اضطرابی به نام اختلال پانیک توضیحاتی را ارایه خواهم داد .

ویژگی اصلی اختلال پانیک تجربه ی یک سلسله حملاتی که اصطلاحا به نام حملات پانیک نامیده می شوند است. حملات پانیک با سلسله از علایم جسمانی و روان شناختی همراه است و شخص امکان دارد این حملات را  در شرایطی که  انتظار نمی رود رخ دهند تجربه کند. برای تشخیص اختلال پانیک لازم است که این حملات به صورت مکرر باشند و معنای مکرر بودن این حملات آن است که شخص آنها را برای بیشتر از یک مورد در یک ماه تجربه کند. اشخاصی که مبتلا به اختلال پانیک تشخیص داده می شوند امکان دارد شدت و فروانی حملات پانیک را به صورت متفاوتی تجربه کنند  چنانکه امکان دارد که شخصی این حملات را یک بار در هفته و شخصی دیگر هر روز آنها را تجربه کند . همچینن امکان دارد در برخی از مبتلایان به اختلال پانیک حملات پانیک علاوه بر روز در طی شب نیز رخ دهد. از سوی دیگر در اشخاصی که مبتلا به اختلال پانیک هستند تجربه ی حملات پانیک می تواند منجر به ایجاد تگرانیهای زیادی در زمینه ی احتمال ابتلا به بیماریهای جسمانی مانند بیماریهای قلبی – عروقی گردد. همچینن اشخاص مبتلا به اختلال پانیک امکان دارد نگرانیهایی در زمینه ی احتمال تجربه ی مشکلات روان شناختی مانند از دست دادن کنترل رفتار را تجربه کنند.  اشخاصی که به اختلال پانیک مبتلا می باشند امکان دارد به علت تجربه ی حملات پانیک تغییرات ناکارآمدی در رفتار را برای به حداقل رساندن و یا اجتناب از حملات پانیک را تجربه کنند . از جمله ی این تغییرات ناکارآمد رفتاری می توان به مواردی  مانند اجتناب  از انجام حرکات ورزشی و وابستگی زیادبه دیگران را اشاره نمود. یکی از ویژگیهای مهم مبتلایان به اختلال پانیک وجود نگرانیهای زیاد در مورد احتمال مجدد تجربه ی حملات پانیک و عواقب احتمالی این حملات می باشد. همچینن بسیاری از مبتلایان به اختلال پانیک احساس دایم یا متناوبی از اضطراب در بسیاری از حوزه های مربوط به سلامت جسمانی و روان شناختی را گزارش می دهند . برای مثال اشخاص مبتلا به اختلال پانیک امکان دارد تجربه یک درد جسمانی خفیف یا تجربه ی عوارض دارویی را به ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی و یا وجود تومور مغزی نسبت دهند. از سوی دیگر مبتلایان به اختلال پانیک امکان دارد در مورد توانانیهای خود برای کامل نمودن تکالیف روزانه و یا توانایی خود در برابر تحمل محرکهای استرس زای روزانه نگرانیهای زیادی را داشته باشند.

بر اساس نتایج برآوردی که در آمریکا و چندین کشور اروپایی در مورد میزان شیوع اختلال پانیک انجام گرفته معلوم شده است که میزان شیوع سالانه ی این اختلال در این کشورها حدود 2 الی 3 درصد می باشد. از سوی دیگر نتایج بر خی از بررسیها نشان می دهد که میزان شیوع اختلال پانیک در بین زنان بیشتر از مردان می باشد چنانکه میزان ابتلا به این اختلال در بین زنان حدود دو برابر مردان می باشد . همچینن میزان شیوع اختلال پانیک در اشخاصی که سن آنها کمتر از 14 سال است کم است و در اشخاص سالمند نیز میزان ابتلا به اختلال پانیک در مقایسه با بزرگسالانی که در اوایل یا اواسط این دوره قرار دارند  و به اختلال پانیک مبتلا هستند کاهش می یابد.

میزان متوسط سن ابتلا به اختلال پانیک در آمریکا بین 20 الی 24 سال گزارش شده است . از سوی دیگر گزارشها نشان می دهد اگر اختلال پانیک درمان نشود می تواند حالت مزمن پیدا کند .

اشخاصی که مبتلا به اختلال پانیک می باشند در خطر بالاتری برای ابتلا به سایر اختلالات اضطرابی ، اختلال افسردگی و اختلال سومصرف مواد می باشند.

در برخی از مواقع سنی که در آن اشخاص مبتلا به   اختلال پانیک می گردند می تواند سبب گردد که اشخاص مبتلا به این اختلال علایمی تا حدی متفاوت را تجربه کنند . برای نمونه اشخاصی که در سنین نوجوانی قرار دارند و در این سنین مبتلا به اختلال پانیک می گردند در مقایسه با اشخاصی که در سنین بزرگسالی مبتلا به اختلال پانیک می گردند نگرانیهای کمتری در مورد حملات پانیک را تجربه می کنند و آنان در مورد ویژگیهای حملات پانیکی که تجربه می نمایند به صورت مبهم تری  توضیح می دهند.

 همانند سایر اختلالات اضطرابی در ابتلا به اختلال پانیک نیز برخی از عوامل سرشتی ، محیطی ، ژنتیک و فیزیولوژیکی می توانند نقش داشته باشند. از جمله عوامل سرشتی که در ابتلا به اختلال پانیک می توانند نقش داشته باشندمی توان به  عامل سرشتی عاطفه ی منفی یا همان عامل عصبی بودن (Neuroticism ) اشاره نمود که وجود این عامل سرشتی سبب می شود که شخص برای تجربه ی هیجانات منفی مانند اضطراب ، خشم و افسردگی در مقایسه با سایرین مستعدتر گردد . از دیگر عوامل سرشتی که امکان دارد در ابتلا به اختلال پانیک نقش داشته باشند می توان به عامل سرشتی بازداری رفتار و عامل سرشتی اجتناب زیاد از آزار (Harm ) اشاره کرد . از سوی دیگر از عوامل محیطی که امکان دارد در ابتلا به اختلال پانیک نقش داشته باشند می توان به تجربه ی مکرر محرک های استرس زا برای مثال محرک های استرس زای بین فردی و محرکهای استرس زایی که مرتبط با سلامتی جسمانی است اشار ه نمود. همچینن بر طبق یک برآوردی که در زمینه فوق الذکر انجام گرفته است بین 10 الی 60 درصد اشخاصی که مبتلا به اختلال پانیک می گردند تجربه ی مواجهه شدن با رویدادهای تروماتیک دوران کودکی را دارند . از سوی دیگر وجود حمایت زیاد والدین در دوران کودکی و حاکم بودن حالت گرمی عاطفی پائین در خانواده می تواند از عوامل دیگز محیطی باشند که امکان دارد خطر ابتلا به اختلال پانیک را بالا ببرند. . عامل ژنتیک هم امکان دارد در ابتلا  به اختلال پانیک نقش داشته باشد .اگرچه نتایج برخی از پژوهشها در این زمینه نشان داده است که وجود چندین ژن می تواند عاملی خطرزا برای ابتلا به اختلال پانیک باشد اما در این زمینه تحقیقات هنوز ادامه دارد .

ابتلا به اختلال پانیک با عوارض مختلفی همراه می باشد و از جمله ی این عوارض می توان به ایجاد ناتوانیهای جسمانی ، مشکلات ارتباطی ، مشکلات شغلی و همچینن ضررهای اقتصادی و احتمال ابتلا به اختلال فوبیای گذر هراسی (Agoraphobia ) در اشخاص مبتلا به اختلال پانیک اشاره نمود.

اشخاصی که به اختلال پانیک مبتلا می شوند در خطر بالاتری برای ابتلا به سایر اختلالات روان شناختی از جمله سایر اختلالات اضطرابی ( بخصوص اختلال گذر هراسی ) ، اختلال افسردگی اساسی ، اختلالات دوقطبی I و II و اختلالات وابستگی به مواد هستند. همچینن مبتلایان به اختلال پانیک در مقایسه با سایر اشخاص در خطر بالاتری برای ابتلا به برخی از بیماریهای جسمانی مانند سندرم مثانه ی بیقراری ، بیماری پرفعالیتی  تیروئید و بیماری آسم قرار دارند.

برای درمان اختلال پانیک می توان از روش های درمان دارویی و روان درمانی استفاده نمود. در بسیاری از مواقع برای درمان اختلال پانیک از ترکیبی از روشهای درمان دارویی و روان درمانی استفاده می شود. به طورکلی می توان گفت  داروهای بازدارنده اختصاصی بازجذب سروتونین که به صورت اختصاری داروهای SSRI نامیده می شوند در کاهش علایم اختلال پانیک و جلوگیری از حملات پانیک تا حدی موثر می باشند . از سوی دیگر نتایج پژوهشهای مختلف نشان می دهد که روان درمانیهای شناختی- رفتاری در مقایسه با سایر روان درمانیها در در درمان اختلال پانیک موثرتر می باشد. به طور کلی می توان گفت بسیاری از روان درمانیهای شناختی- رفتاری با استفاده از بسیاری از تکنیکهای شناختی و رفتاری تلاش می نمایند که تفسیرهای منفی شناختی اشخاص مبتلا به اختلال پانیک را از تجربه ی علایم جسمانی مربوط به حمله پانیک را تغییر دهند. نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهد که میزان اثر بخشی روان درمانیهای شناختی- رفتاری در درمان اختلال پانیک بخصوص در مواقعی که میزان شدت علایم اختلال پانیک در سطح خفیف تا متوسط قرار دارد تقریبا مساوی با میزان اثربخشی درمان دارویی است.اثربخشی مناسب روش های روان درمانیهای شناختی -رفتاری در درمان اختلال پانیک و در کنار آن احتمال پائین تر بازگشت علایم اختلال پانیک بعد از اتمام درمان در مقایسه با درمان دارویی و عدم تجربه عوارض دارویی در اشخاصی که با کمک روان درمانی شناختی -رفتاری درمان شده اند موجب شده است که در مواقع مختلف درمانگران ترجیح دهند برای درمان بیماران مبتلا به اختلال پانیک بخصوص زمانی که میزان شدت علایم این اختلال در سطح خفیف تا متوسط قرار دارد از روش های روان درمانی شناختی – رفتاری استفاده نمایند .

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روان شناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا( متخصص روان شناسی بالینی ) :

تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید ، حدفاصل خیابانهای ارتش و طالقانی ، برج سینا ، طبقه ی هفتم

تلفن :04135559866 

بازدیدها: 0

نظرات