ویژگیهای اختلالات شخصیتی طبقه ی A

اختلالات شخصیتی یکی از انواع مهم اختلالات روانشناختی می باشند . ابتلا به این اختلالات می تواند آسیبهای زیادی را به اشخاص مبتلا و جوامع وارد نماید. در یکی از معروفترین طبقه بندیهای تشخیصی مربوط به اختلالات روانشناختی که به نام اختصاری DSMمعروف می باشد اختلالات شخصیتی در محور شماره دو قرار گرفته شده بود اما در جدیدترین این طبقه بندی  تشخیصی که در سال 2013 انتشار یافته است اختلالات شخصیتی در کنار سایر اختلالات روانشناختی و به بعنوان نوعی از اختلالات روانشناختی در نظر گرفته شده اند .

برای آگاهی از مفهوم اختلالات شخصیتی ابتدا لازم است مفهوم واژه ی شخصیت (Personality) تعریف شود. بطور کلی می توان گفت شخصیت عبارت است مجموعه ای از ویژگیها و صفات نسبتنا ثابتی که شخص در اکثر موقعیتها این ویژگیها و صفات را نشان می دهد و اکثر اشخاصی که با او ارتباط دارند وی را با کمک این ویژگیها و صفات می شناساند.  متخصصان علوم روانشناختی اعتقاد دارند زمانی که وِیژگیها و صفات شخصیتی غیر قابل انعطاف ، نابهنچار و صورت معناداری از انتظارات فرهنگی جامعه ای که شخص در آن زندگی می نماید فاصله داشته باشند احتمال تشخیص نوعی از اختلالات شخصیتی می تواند مطرح گردد.

به نظر متخصصان علوم روانشناختی توجه به ویژگیهای زیر می تواند به ما کمک کند تا بهتر بتوانیم وجود اختلالات شخصیتی را تشخیص دهیم:

1– نشان دادن برخی از الگوهای مکرر رفتاری که با سطح انتظارات فرهنگی جامعه ای که شخص در آن زندگی می کند متفاوت است.

2– ظاهر شدن علایم  اختلال از اواخر دوران نوجوانی و یا اوایل دوران بزرگسالی

3–کاهش قابل توجه در میزان کارکردهای ارتباطی ، شغلی و تحصیلی

4-به وجود آمدن آسیب قابل توجه در چند حوزه ی مهم زندگی مانند حوزه های شناختی ، هیجانی و بین فردی

در معروفترین طبقه بندی تشخیصی اختلالات روانشناختی که به نام طبقه بندی تشخیصی DSM-V معروف می باشد اختلالات شخصیتی در سه طبقه ی کلی A ، B و C قرار گرفته اند. طبقه ی َA اختلالات شخصیتی شامل اختلالات شخصیتی پارانوئید ، اسکیزوئید و اسکیزوتایپل می باشد . طبقه ی B اختلالات شخصیتی شامل اختلالات شخصیتی مرزی ، ضداجتماعی ، خود شیفته و نمایشی است و طبقه ی C اختلالات شخصیتی شامل اختلالات شخصیتی اجتنابی ، وسواسی و وابسته می باشد.

در این مقاله ویژگیهای سه اختلال شخصیتی گروه A که شامل اختلال شخصیتی پارانوئید ، اسکیزوئید و اسکیزوتایپل می باشد را توضیح خواهم داد.

اختلال شخصیتی پارانوئید Paranoid personality disorder

ویژگی اصلی اختلال شخصیتی پارانوئید وجود نوعی انتظار دردناک برای مورد آسیب قرار گرفتن از سوی دیگران است و این در حالی است که شواهدی مبتنی بر احتمال آسیب دیدن از سوی دیگران وجود ندارد.

چند ویژگی دیگر اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید عبارتند از :

1-عدم احساس اعتماد به دیگران

2-توجه زیاد به جزئیات

3-حالت گوش به زنگی زیاد

4-حساسیت زیاد به مورد انتقاد قرار گرفتن از سوی دیگران 

5-پاسخ به انتقادات با حالت تند 

6-ترس زیاد از روبرو شدن با آسیبهای فیزیکی

7-انتظار فریب خوردن از دیگران  

8-احساس ناراحتی مکرر در این مورد که مورد ظلم دیگران قرار گرفته است

9-وجود حالت آستانه ی پائین در برابر محرک های تحریک کننده ی حالت خشم

10-تلاش زیاد برای کنترل هیجانات

11- تلاش زیاد برای برای عدم وابستگی به دیگران

میزان شیوع اختلال شخصیتی پارانوئید

برآوردهای قبلی در مورد  میزان شیوع اختلال شخصیتی پارانوئید نشان می داد که میزان شیوع این اختلال بین نیم تا دو و نیم درصد است اما نتایج برآوردهای جدیدتر نشان می دهد که میزان شیوع اختلال شخصیتی پارانوئید بین دو تا چهار درصد می باشد. همچینن نتایج پژوهشهای جدید نشان می دهد که حدود چهار صد بیمارانی که به درمانگاههای روانپزشکی مراجعه می نمایند مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید می باشند

  اختلال شخصیتی اسکیزوئید

یکی دیگر از اختلالات شخصیتی طبقه ی A اختلال شخصیتی اسکیزوئید می باشد. دو علامت مهم اختلال شخصیتی اسکیزوئید تمایل زیاد به تنها بودن و عدم ابراز کافی هیجانات می باشد. مبتلایان به اختلال شخصیتی اسکیزوئید علایم روانپریشی ( Psychotic )  مانند اختلالات تفکر را ندارند و احتمال آنکه در خطر ابتلا به بیماریهای شدید روانپزشکی و یا بیماریهای روان پریشی (Psychotic ) باشند به اندازه ی سایر اشخاص است.

وجود برخی از علایم زیر می تواند ما را در تشخیص اختلال شخصیتی اسکیزوئید کمک نماید:

1-محدود بودن میزان ابرازهیجانات

2-عدم تمایل وعدم رضایت از برقراری ارتباطات متقابل 

3-تمایل زیاد برای انجام فعالیتها به صورت انفرادی

4-عدم رضایت برای از انجام انواع فعالیتها بخصوص فعالیتهای گروهی

5- عدم داشتن  دوستان نزدیک و صمیمی

6-بی تفاوتی نسبت به دریافت پاداشها و یا تنبیه ها

7-نشان دادن عواطف به صورت سطحی

8- حالت بی علاقگی مکرر و عدم توانایی در تصمیم گیری

9- تمایل زیاد برای کناره گیری از محیط

علایم اختلال شخصیتی اسکیزوید تا اندازه ی زیادی شیبه به علایم اختلال شخصیتی اجتنابی است . اما تفاوتهایی بین این دو اختلال نیز وجود دارد از جمله آنکه در مبتلایان به اختلال شخصیتی اجتنابی عمدا به این دلیل تمایلی به افزایش میزان ارتباطات اجتماعی وجود ندارد و حالت تنهایی ترجیح داده می شود که ترس زیادی از مورد طرد قرار گرفتن وجود دارد اما در مبتلایان به اختلال شخصیتی اسکیزوید تمایلی به افزایش میزان ارتباط متقابل وجود ندارد و این موضوع می تواند به نوعی بی علاقگی و یا بی تفاوتی نسبت داده شود که از دوران کودکی وجود دارد

میزان شیوع اختلال شخصیتی اسکیزوئید

در برآوردهای قبلی میزان شیوع اختلال شخصیتی اسکیزوئید حدود یک درصد برآورد شده بود اما در برآوردهای جدید این میزان حدود یک تا سه درصد برآورد شده است. همچینن در بین بیمارانی که به درمانگاههای روانپزشکی مراجعه می نمایند حدود یک درصد مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید تشخیص داده می شوند

یکی از ویژگیهای مهم شخصیتی اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید تمایل بسیار زیاد  به انجام فعالیتهای انفرادی است. از دیگر ویژگیهای مهم شخصیتی اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید نشان دادن حالت بی علاقگی نسبت به انجام بسیاری از تکالیف است. آنان همچینن علاقه ای به نزدیک شدن عاطفی به دیگران ندارند.

نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد عامل ژنتیک در افزایش خطر ابتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید نقش دارد  . همچینن برخی از پژوهشگران نقش برخی از عوامل محیطی مانند وجود الگوهای ارتباطی محدود بین والدین و فرزندان و عدم توجه یا کم توجه ای والدین به فرزندان را در افزایش خطر ابتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید مطرح نموده اند  . 

اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل

• از بین اختلالات شخصیتی گروه A اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل با علایم شدیدتر همراه می باشد . همچینن ابتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل با آسیب رساندن زیادتر ی در مقایسه با سایر اختلالات شخصیتی گروه A به میزان کارآیی شخص مبتلا همراه است. از سوی دیگر نتایج چند پژوهش نشان داده است که ابتلا به اختلال شخصیتتی اسکیزوتایپل با بالا رفتن خطر ابتلا به اختلال اسکیزوفرنیا ارتباط دارد .

  اگرچه اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل مانند اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید تمایل زیادی به تنها ماندن و انجام فعالیتهای انفرادی دارند  اما تفاوتهایی بین علایم مبتلایان به این دو اختلال وجود دارد . برای نمونه مبتلایان به اختلال شخصیتی اسکیزو تایپل تلاش زیادی دارند که  وضعیت ظاهر ی آنان کاملا متفاوت با دیگران به نظر رسد و لباسهایی کاملا متفاوتی بپوشانند. همچینن مبتلایان به اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل امکان دارد  اعتقادات غجیب ، ترسهای پارانوئیدی و اضطراب اجتماعی نیز همراه با سایر علایم داشته باشند . از دیگر علایم ابتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل می توان به عدم داشتن مهارتهای اجتماعی لازم ، عدم احساس راحتی با افزایش میزان ارتباطات متقابل، وجود عقاید ارجاعی (Ideas of reference) ، افکار جادویی (Magical thinking ) ، حالتهای شبه توهم ، رفتارهای عجیب و غریب ، شک و گمان زیاد در مورد اهداف دیگران و عدم تمایل برای برقراری ارتباطات متقابل نزدیک اشاره نمود

  میزان شیوع اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل

  نتایج پژوهشهای قبلی میزان شیوع اختلال شخصیتی اسکیزو تایپل را تقربیا سه درصد برآورد نموده بودند و میزان مراجعه کنندگان به درمانگاههای روانپزشکی که تشخیص اختلال شخصیتی اسکیزو تاپیل را دریافت می نمایند را تقریبا نه درصد برآورد نموده بود اما نتایج تحقیقات اخیر میزان شیوع اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل را کمتر از یک درصد و میزان بیمارانی که در درمانگاههای روانپزشکی مبتلا به این اختلال تشخیص داده می شوند را کمتر از یک درصد برآورد نموده اند.

• منابع

  Andrasik. F. &. etal .(2006). Comprehensive hand bool of personality and psychopathology . New York : John Wiley sons .Inc 

                             Barlow. D.(2014). Clinical hand book of psychological disorder. New York: Guilford publisher

                      Hersen.M.& . etal(2007). Adult psychopathology and diagnosis. New York : John Wiley sons . Inc

• نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

• استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

• آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور جدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

  تلفن:04135559866 و09144015140

  97/2/30

بازدیدها: 812