بخش مربوط به آزمونهای روان شناسی : مروری بر مهمترین آزمونهای شخصیتی

 

مرحله ی ارزیابی یکی از مراحل مهم در درمان اختلالات روان شناختی می باشد و اجرای این مرحله هم به تشخیص مشکلات و اختلالات روان شناختی و هم به شناسایی میزان اثرات روش های روان درمانی کمک می کند . ارزیابی به کمک ابزاری مانند مصاحبه های روان شناختی و اجرای آزمونهای روان شناختی یا مقیاسهای خود گزارشگری انجام می گیرد. به طورکلی می توان گفت برای تشخسص ویژگیهای شخصیتی و همچینن برای تشخیص اختلالات روان شناختی  آزمونهای شخصیتی یکی از وسایل اساسی ارزیابی می باشند. برای تشخیص اختلالات روان شناختی و اختلالات شخصیتی از دو نوع کلی از آزمونهای شخصیتی استفاده می شود که به نامهای آزمونهای شخصیتی عینی و آزمونهای شخصیتی فرافکن معروف هستند . آزمونهای شخصیتی عینی معمولا به صورت پرسشنامه می باشند و سیستم نمره گذاری آنها در مقایسه با آزمونهای شخصیتی فرافکن بهتر بوده و از نظر اعتبار و پایایی این نوع آزمونها قوی تر می باشند. . در ازمونهای شخصیتی فرافکن معمولا آزمودنی  از هدف آزمون آگاهی ندارند و این آزمونها در مقایسه با آزمونهای عینی شخصیتی از اعتبار و پایایی کمتری برخوردار هستند .    از جمله آزمونهای شخصیتی عینی می توان به آزمون شخصیتی MMPI و آزمون شخصیتی MCMI اشاره نمود و از جمله آزمونهای فرافکن شخصیتی می توان به آزمون شخصیتی رورشاخ و آزمون شخصیتی TAT اشاره نمود. آزمون شخصیتی MMPI یکی از مهمترین آزمونهای شخصیتی عینی می باشد. این آزمون از زمان ابداع آن که پیش از 70 سال می گذرد چندین بار مورد تجدید نظر قرار گرفته است . آزمون شخصیتی MMPI شامل 567 حمله می باشد و آزمودنی به هنگام پاسخگویی به این جملات نظر خود را تنها با حالت بله و خیر مشخص می کند. زمانی که آزمودنی به تمام جملات پاسخ داد پاسخهای وی در دو بخش مربوط به مقیاسهای اعتبار و مقیاسهای بالینی مورد بررسی قرار می گیرد . زمانی که پاسخهای آزمودنی به گونه ای باشد که مقیاسهای اعتبار معتبر نباشند در آن صورت از نمره گذاری مقیاسهای بالینی خودداری می شود و آزمون گرفته شده غیرقابل تفسیر و غیرمعتبر اعلام می گردد. آزمون شخصیتی MCMI یکی دیگر از آزمونهای شخصیتی عینی است که مورد استفاده زیاد قرار می گیرد. این آزمون بر اساس طبقه بندی تشخیصی انجمن روان پزشکی آمریکا که به اصطلاح طبقه بندی DSM نامیده می شود شکل گرفته است .آزمون شخصیتی MCMI دارای مقیاسهایی است که هم حالت های شخصیتی مانند حالت های شخصیتتی خود شیفتگی ، نمایشی ، احتنابی و دوری گزین را می سنجند و هم مقیاسهایی دارد که اختلالات شخصیتی شدید مانند اختلال شخصیتی پارانونید ، اختلال شخصیتی مرزی و اختلال شخصیتی اسکیزوتایپل را می سجند. از سوی دیگر ازمون شخصیتی MCMI می تواند علاوه بر اختلالات شخصیتی وجود سایر اختلالات روان شناختی مانند اختلال افسردگی ، اختلال دو قطبی و اختلالات اضطرابی را نیز تشخیص دهد. نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد که آزمون شخصیتی MCMI توانایی خوبی در تشخیص اختلالات شخصیتی بخصوص اختلال شخصیتی مرزی را دارد.

آزمون شخصیتی رورشاخ یکی از پرکاربردترین آرمون های شخصیتی فرافکن است. این آزمون در مقایسه با سایر آزمونهای شخصیتی فرافکن از ابهام بیشتری برخوردارند. آزمون شخصیتی رورشاخ  بیش از یک صد سال پیش توسط هرمن رورشاخ ابداع شد و شامل 10 کارت حوهر است و برخی از این کارتها رنگی و برخی دیگر سیاه و سفید هستند. روش اجرای آزمون شخصیتی رورشاخ به این صورت است که هر یک از کارتها به دست آزمودنی داده می شود و از او خواسته می شود که بگوید که تصویر این کارت چه ممکن است باشد. زمانی که آزمودنی پاسخ خود را به هریک از کارتها بیان می کند آزمونگر تمام پاسخهای خود را از کلمه به کلمه یاداشت می کند . بعد از آنکه آزمودنی به تمام کارتها پاسخ داد قسمت دوم اجرای آزمون آغاز می شود و در این قسمت آزمونگر پاسخ داده شده را که یادداشت نموده می خواند و از آزمودنی می خواهد که به این سوال پاسخ دهد که چه عاملی سبب شد که چینن پاسخی را بدهد . بعد از  اجرای آزمون نوبت به تفسیر و نمره گذاری آزمون اجزا شده می رسد و آزمونگران معمولا از یکی از دو سیستم تفسیر و نمره گذاری که سیستم نمره گذاری گلاپفر و اکسنر هستند استفاده می کنند .

یکی دیگر از آزمون های شخصیتی که در مقایسه با سایر آزمونهای شخصیتی فرافکن از آن استفاده ی زیادی می شود آزمون شخصیتی TAT است . کارتهای این آزمون در مقایسه با آزمون شخصیتی رورشاخ از درجه ی ابهام کمتری برخوردار است . آزمون شخصیتی TAT شامل بیست کارت می باشد که روی آنها تصاویری نقاشی است و این کارت ها یک به یک آزمودنی نشان داده می شود و از او خواسته می شود که برای هر کارت داستانی را بیان کند و در داستان خود به مواردی مانند آنکه چه اتفاقی در تصویر افتاده ،چه عواملی سبب شده که این اتفاق بیفتد و عاقبت داستان چه خواهد شد اشاره کند . آزمون شخصیتی TAT می تواند انواع نیازها و فشارهای روان شناختی آزمودنیها را مشخص نماید.

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور جدید، بالاتر از تقاطع خیابان های  طالقانی و ارتش ،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن: 04135559866

1403/2/28

بازدیدها: 73

نظرات