چهار روش برای کاهش علایم اختلال یا حالت افسردگی

اختلال افسردگی یکی از شایعترین اختلالات روان شناختی است . میزان شیوع این اختلال به حدی زیاد است که برخی از اوقات به این اختلال سرماخوردگی روانی نیز گفته می شود . برای تشخیص اختلال افسردگی لازم است علایمی در شخص مبتلا به این اختلال وجود داشته باشد . از جمله ی این علایم می توان به وجود حالت خلق افسرده ، عدم لذت بردن یا عدم رضایت از انجام فعالیتهای روزمره ، وجود مشکلات مهمی در مورد تمرکز و یا در مورد تصمیم گیری ، کاهش قابل توجه در میزان انرژی ، احساس خستگی زیاد ، کاهش یا افزایش میزان اشتها به غذا ، حالت بیخوابی یا حالت پرخوابی ،افکاری در مورد مرگ یا اقدام به خودکشی اشاره نمود. همچینن برای تشخیص اختلال افسردگی لازم است که علایم این اختلال برای مدتی تداوم داشته باشد برای مثال لازم است برای تشخیص اختلال افسردگی اساسی  علایم این اختلال برای حداقل دو هفته و برای تشخیص اختلال افسردگی مقاوم علایم ابن اختلال برای حداقل دو سال در بزرگسالان و برای حداقل یک سال در کودکان تداوم داشته باشد . از سوی دیگر برای تشخیص اختلال افسردگی  لازم است که  علایم این اختلال ناشی از  ابتلا به سایر بیماریها و یا ناشی از مصرف مواد مخدر نباشد و بالاخره برای تشخیص اختلال افسردگی لازم است که علایم این اختلال  به حدی شدت داشته باشند که سبب کاهش قابل توجه در کارکردهای مختلف ارتباطی ، تحصیلی و یا شغلی شخص مبتلا گردد. زمانی که شدت علایم اختلال افسردگی زیاد نباشد و یا شخص مبتلا تمام علایم تشخیصی اختلال افسردگی را نداشته باشد می توان گفت که چینن شخصی مبتلا به اختلال افسردگی نمی باشد بلکه وی حالت افسردگی را دارد در چینن حالتی و در مواقعی که شخص مبتلا به اختلال افسردگی باشد بخصوص مواقعی که شدت اختلال افسردگی در سطح خفیف و یا متوسط می باشد استفاده از برخی روش ها می تواند به شخص کمک کند که بتواند با علایم افسردگی به صورت بهتری مقابله کند. در طول این مقاله من کوشش دارم به چهار مورد از این روش ها اشاره کنم. استفاده ی مکرر از این روش ها می تواند به اشخاصی که مبتلا به اختلال افسردگی می باشند و یا حالت افسردگی دارند کمک کند تا بتوانند علایم افسردگی خود را کاهش دهند . برخی از این روش ها عبارتند از :

1-روش فعال سازی رفتاری 

 روش فعال سازی رفتاری می تواند به عنوان یک تکننیک در نوعی روان درمانی به نام روان درمانیهای شناختی- رفتاری بکار رود و یا آن می تواند به عنوان یک روش مستقل روان درمانی در درمان اختلال افسردگی بکار رود.  از اهداف عمده ی بکار بردن روش فعال سازی رفتاری می تواند افزایش میزان فعالیتهای شخص مبتلا به اختلال افسردگی ، افزایش دادن احتمال میزان دریافت انواع تقویت کنندگان رفتاری و تغییر دادن افکار خودکار منفی باشد. در روش فعال سازی رفتاری شخصی که مبتلا به اختلال افسردگی می باشد و یا حالت افسردگی دارد تشویق می شود که فعالیتهای روزانه ی خود را ساعت به ساعت ثبت نماید و به این موضوع توجه نماید که هر فعالیتی که در طول روز انجام می دهد در وی به چه میزان حالت رضایت خاطر ایجاد می کند . همچینن در روش فعال سازی رفتاری شخص  تشویق می شود که میزان مهارت در انجام هر فعالیت را در یک بازه ی صفر تا صد مشخص نماید. یکی از اهداف مهم استفاده از روش فعال سازی رفتاری کمک به ایجاد موقعیتهایی است که در آن شخصی که علایم افسردگی دارد بتواند تقویت یا پاداش برای انجام فعالیت دریافت کند. هنگامی که درمانگران شناختی – رفتاری از روش فعال سازی رفتاری استفاده می نمایند به مراجعان خود کمک می کنند که در موقعیتهای بین فردی حضور یابند و همچینن در این موقعیتها فعال باشند تا بتوانند تقویت کنندگان رفتاری بیشتری را در آن موقعیتها دریافت کنند.

2-روش برنامه ریزی رفتاری

یکی دیگر از روش هایی که می تواند میزان علایم افسردگی را کاهش دهد روش برنامه ریزی رفتاری است . در این روش شخص فعالیتهایی  که قرار است در طول روز انجام دهد را یاداشت می کند و تلاش می کند تا حدی که امکان دارد آنها را انجام دهد . استفاده از روش برنامه ریزی رفتاری می تواند افزایش فعالیتها و دریافت تقویت کننده های رفتاری بیشتر را در پی داشته باشد.

3-روش حل مساله

یکی دیگر از روش هایی که که استفاده از آن می تواند کاهش علایم افسردگی را در پی داشته باشد روش حل مساله است . این روش مانند روش فعال سازی رفتاری می تواند به عنوان یک تکنیک به همراه روش درمان شناختی – رفتاری بکار رود و یا به عنوان نوعی روان درمانی مستقل بکار رود . هدف عمده در بکار بردن روش حل مساله توانا ساختن اشخاص در حل مسایل استرس زای زندگی است  که روبرو شدن با این مسایل استرس زا با بوجود آمدن مشکلات و یا اختلالات روان شناختی بخصوص با اختلال افسردگی و یا حالت افسردگی ارتباط دارد. زمانی که از روش حل مساله به عنوان یک نوع روان درمانی مستقل استفاده می شود فعالیتهای مختلفی از سوی درمانگر این روش برای دنبال نمودن روند درمان انجام می گیرد که پرداختن به این فعالیتها نیازمند نگارش مقاله ای دیگر است که در آینده نزدیک در مورد آن مقاله ای را تالیف خواهم نمود اما در اینجا به چند مورد از فعالیتهایی که درمانگر روش حل مساله آنها را انجام می دهد اشاره می نمایم .  یکی از فعالیتهای درمانگر روش درمان حل مساله تعیین نوع سبک حل مساله ی مراجع و تعیین نوع دیدگاهی است که مراجع در مورد ایجاد مسایل زندگی خود دارد است. همچینن درمانگر حل مساله در جریان اجرای این نوع درمان فعالیتهای دیگری مانند آموزش مراحل اصولی حل مساله که شامل چگونگی آشکار نمودن دقیق مساله ، تعیین اهداف حل مساله ، به ذهن آوردن راه حل های احتمالی برای حل مساله ، انتخاب راه حل مناسب ، اجرای راه حل انتخاب شده و بررسی کارآمدی راه حل اجرا شده است را انجام می دهد.

4- روش بازسازی شناختی 

چهارمین روشی که استفاده از آن می تواند در کاهش علایم افسردگی موثر باشد روش بازسازی شناختی می باشد . این روش در درمانهای شناختی- رفتاری برای کاهش بسیاری از اختلالات و مشکلات روان شناختی ( مانند اختلالات اضطرابی و مشکل کنترل حالت خشم ) بکار می رود هدف عمده از بکاربردن این روش توانا نمودن اشخاصی که از اختلالات و یا مشکلات روان شناختی رنج می برند برای شناسایی افکار خودکار منفی و جایگزین نمودن این افکار یا افکار متفاوت  می باشد. زمانی که درمانگران شناختی- رفتاری از روش بازسازی شناختی استفاده می نمایند ابتدا تلاش می نمایند که مراجعان آگاهیهایی در مورد چگونگی تشخیص دادن افکار خودکار منفی به دست آورند. از جمله آگاهیهایی که درمانگران شناختی – رفتاری به مراجعان خود در زمینه ی فوق ارایه می دهند می توان به مواردی مانند آنکه افکار خودکار منفی خودبخود به ذهن می آیند ، سبب ایجاد ناراختی در شخص می شوند و شخص آنها را کاملا درست می داند اشاره نمود. زمانی که مراجعان قدرت تشخیص افکار خودکار منفی را پیدا نمودند درمانگران شناختی- رفتاریی تلاش می نمایند که به مراجعان خود در یافتن افکار متفاوت با افکارخودکار منفی کمک نمایند. به نظر درمانگران شناختی- رفتاری معنی افکار متفاوت افکار مثبت نیست بلکه افکاری است که متفاوت با افکار خودکار منفی باشد است. نتایج بررسیهای مختلف نشان داده است که استفاده از روش بازسازی شناختی می تواند در کاهش بسیاری از هیجانات منفی مانند هیجان افسردگی و اضطراب موثر باشد.

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روان شناسی بالینی )

استفاده از مطالب نوشته شده در این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا برای گرفتن وقت مشاوره و روان درمانی : تبریز ، خیابان 17 شهریور ، حدفاصل خیابانهای ارتش و طالقانی ، ساختمان سینا ، طبقه ی هفتم 

تلفن : 04135559866