امروزه پژوهشهای زیادی در مورد تاثیرات حالت نشخوار ذهنی بر روی افزایش احتمال ابتلا به اختلال افسردگی و افزایش تداوم علایم اختلال افسردگی انجام شده است . نلون هاکسما یکی از اولین روان شناسانی است که بر روی نقش حالت نشخوار ذهنی در ابتلا و تداوم اختلال افسردگی تاکید زیادی نموده است . وی در زمینه ی علل زیاد بودن ابتلا  به اختلال افسردگی در زنان مقایسه با مردان نظریه ای به نام نظریه ی سبک پاسخ (Response styles theory )ارایه نموده است . بر طبق نظریه ی سبک پاسخ یکی از علل مهمی که در بین زنان میزان ابتلا به اختلال افسردگی در حدود دو برابر مردان می باشد آن است که مردان در برابر روبرو شدن با رویدادهای استرس زا و یا رویدادهای ناراحت کننده از سبک پاسخ یا سبک فکری توجه برگردانی (Distraction) استفاده ی بیشتری می نمایند و این در حالی است که زنان در برابر روبرو شدن با رویدادهای ناراحت کننده یا رویدادهای استرس زا به میزان بیشتری  از سبک پاسخ یا سبک فکری نشخوار ذهنی(Rumination ) استفاده می کنند و این تفاوت که بین زنان و مردان در موضوع فوق وجود دارد عامل اصلی در افزایش خطر ابتلای زنان به اختلال افسردگی در مقایسه با مردان می باشد. همچینن بر اساس نظریه ی سبک پاسخ حالت نشخوار ذهنی عبارت است از تمرکز مکرر شخص بر روی علل ایجاد حالتهای هیجانی منفی( مانند حالت دلتنگی ، خشم و اضطراب) و همچینن تمرکز مکرر شخص بر روی علایم و بر روی نتایج یا عواقب هیجانات منفی که تجربه می کند است . از سوی دیگر در نظریه ی سبک پاسخ فرض می شود اشخاصی که مبتلا به اختلال افسردگی می باشند حالت نشخوار ذهنی را بیشتر به صورت تفکر زیاد در مورد علل احتمالی ابتلا به اختلال افسردگی و تفکر زیاد در مورد عواقب احتمالی ابتلا به اختلال افسردگی ( مانند اگر  افسردگی من ادامه یابد و من نتوانم به سرکار بروم احنمالا کارم را از دست خواهم داد) تجربه می کنند.

بر طبق نظر برخی از پژوهشگران حوزه ی علوم شناختی حالت نشخوار ذهنی واسطه ای بین عوامل خطر زا برای ابتلا به اختلال افسردگی ( مانند وجود سبک های شناختی منفی و تاریخچه ی قبلی ابتلا به اختلال افسردگی ) و احتمال آغاز دوره های جدید اختلال افسردگی است. همچینن به نظر برخی دیگر از پژوهشگران حوزه ی علوم شناختی حالت نشخوار ذهنی می تواند به عنوان واسطه ای باشد که حالتهایی مانند سوگیریهای حافظه را با علایم افسردگی پیوند می دهد.

ازنظر برخی از نظریه پردازان حوزه ی علوم شناختی حالت نشخوار ذهنی به حالت افکار خودکار نزدیک می باشد و مهمترین شباهت این دو حالت در ایجاد و یا تشدید علایم افسردگی می باشد. همچینن به نظر این پژوهشگران تفاوت مهم بین حالت نشخوار ذهنی و حالت افکار خودکار آن است که حالت نشخوار ذهنی را می توان نوعی الگوی تکراری از افکاری دانست که ویژگی اصلی آنها ناتوان ساختن ذهن برای رها نمودن توجه از محتوای افکار است درحالی که ویژگی های افکار خودکار حالت خودکار بودن ، داشتن محتوای منفی و قبول فوری آنها است . یکی دیگر از تفاوتهای حالت نشخوار ذهنی و حالت افکار خودکار آن است که حالت نشخوار ذهنی اغلب انعکاس درستی از واقعیتها می باشد اما حالت افکار خودکار اغلب انعکاس درستی از واقعیتها نمی باشند و شامل انواع مختلفی از خطاهای شناختی هستند.

یکی از ویژگیهای حالت نشخوار ذهنی آن است که آنها در اغلب مواقع نه تنها راهبردهایی را برای حل مسایل ارایه نمی کنند بلکه موانعی را در حل درست مسایل و تصمیم گیریهای مناسب پیرامون موضوعات مختلف ایجاد می کنند. نتایج بسیاری از پژوهشها نشان می دهد اشخاصی که اصطلاحا سبک تفکر نشخوار ذهنی دارند در مقایسه با اشخاصی که سبک تفکر به اصطلاح توجه برگردانی دارند از روش های حل مساله با طرح و برنامه در بخش های مختلف زندگی شان به صورت کمتری استفاده می کنند. از سوی دیگر نتایج برخی از پژوهش ها نشان می دهد که وجود سبک تفکری که در آن حالت نشخوار ذهنی حاکم است می تواند مشکلاتی را در تغییر دادن توجه از محرکهای منفی به محرکهای مثبت ایجاد کند. همچینن نتایج این پژوهشها نشان می دهد که اشخاصی که سبک پاسخ و یا سبک تفکر آنها به صورت سبک حالت نشخوار ذهنی است در مقایسه به اشخاصی که سبک پاسخ یا سبک تفکر آنها سبک توجه برگردانی است تفاسیر منفی بیشتری در ارتباط با رویدادهای ناراحت کننده ای که برای آنها اتفاق افتاده دارد و ادامه ی چینن فرایندی می تواند در چیین شخص یک حس افزایش یافته از ناامیدی و کاهش در حل مسایل مختلف زندگی ایجاد کند.

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب درج شده در این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روان شناسی بالینی ) برای گرفتن وقت روان درمانی و مشاوره : تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید ، حدفاصل خیابانهای ارتش و طالقانی ، برج سینا ، طبقه ی هفتم

شماره تلفن :04135559866