انواع تحریفات شناختی در مبتلایان به اختلالات افسردگی

درمان های شناختی – رفتاری یکی از انواع روان درمانی هایی می باشد که امروزه در مقایسه با سایر روان درمانیها گسترش زیادتری یافته است. نتایج بسیاری از پژوهشها نشان می دهد که درمانهای شناختی -رفتاری برای درمان انواع اختلالات افسردگی ، برخی از انواع اختلالات اضطرابی ، برخی از انواع اختلالات خواب و برخی از انواع اختلالات تکانه ای موثر می باشند. یکی از توصیه ها ی مهم روان درمانگران شناختی – رفتاری آن است که قبل از انتخاب روان درمانی های شناختی- رفتاری باید اصولی را رعایت نمود . از جمله ی این اصول آن است که بیماران مبتلا به اختلالاتی باشند که استفاده از این نوع روان درمانی ها بر روی آنها موثر باشد. به عبارت دیگرموثر بودن روان درمانی های شناختی –رفتاری تنها در درمان برخی از انواع اختلالات روانشناختی ( مانند اختلالات افسردگی و اختلالات اضطرابی ) به اثبات رسیده است .از دیکر اصولی که درمانگران شناختی-رفتاری  باید برای اجرای درمانهای شناختی- رفتاری رعایت نمایند وجود سطحی از تحصیلات در مراجعان به میزان حداقل تحصیلات دوره ی دبیرستان می باشد و یکی دیگر از اصولی که روان درمانگران شناختی- رفتاری موقع انتخاب مراجع برای اجرای این نوع درمان بایدآن را رعایت نمایند وجود علاقه در مراجع به اصول اساسی و پایه های تئوریک درمان شناختی- رفتاری می باشد.

درمانهای شناختی- رفتاری چند خصوصیت مهم دارند از جمله ی این خصوصیات حالت ساختار یافته بودن و حالت اکتشافی بودن آنها می باشد . حالت ساختار یافته بودن درمانهای شناختی- رفتاری به این معنا است که تعداد متوسط جلسات برای درمان هر یک اختلالات روانشناختی از قبل مشخص می باشد و برای درمان هر یک از اختلالات روانشناختی تکنیکهای خاصی پیشنهاد شده است که در هر مراجع بر اساس نتایج بدست آمده از مراحل ارزیابی از برخی از این تکنیک ها استفاده می شود برای نمونه برای درمان اختلال افسردگی از تکنیکهایی مانند تکنیک بازسازی شناختی ، تکنیک ثبت فعالیتها و برای درمان اختلال وسواسی- اجباری از تکنیک هایی مانند تکنیک های مواجهه و پیشگیری از پاسخ استفاده می شود. همچینن برای حل برخی از مشکلات مراجعان امکان دارد از برخی از تکنیک ها مانند آموزش مدیریت خشم نیز استفاده گردد.

 یکی از قابل اعتبارترین نظریه های شناختی که در مورد سبب شناسی اختلالات روانشناختی ارایه شده است نظریه ی شناختی بک می باشد. این نظریه ابتدا برای بیان علل ابتلا به اختلال افسردگی ارایه شد اما بتدریج به عنوان نظریه ای در مورد بیان سبب شناسی سایر اختلالات روانشناختی نیزگسترش یافت  .براساس نظریه ی شناختی بک در دوران کودکی یک سلسله طرحواره های منفی رشد می نمایند . اگرچه در دوره ی کودکی این طرحواره ها به صورت نافعال باقی می مانند اما در دوره ی نوجوانی و یا بزرگسالی با روبرو شدن شخص با محرکهای استرس زا این طرحواره های منفی فعال می شوند و در نتیجه احتمال دارد در اثر فعالیت یک یا چند نوع از طرحواره های منفی در هرشخصی علایم برخی از اختلالات روانشناختی رشد نماید.  . همچینن در نظریه ی شناختی بک فرض بر آن است سه سطح از شناخت های ناکارآمد وجود دارد که شامل افکار خودکار منفی ، افکار واسطه ای و طرحواره های  منفی می باشد . افکار خودکار منفی سطحی ترین بخش شناخت است و شامل افکار ناراحت کننده ای می باشند که موقع روبرو شدن با رویدادی ناراحت کننده به ذهن می آیند. افکار واسطه ای معمولا به صورت اگر-پس بیان می شوند( برای نمونه اگر من در مصاحبه ی استخدامی قبول نشوم پس در سراسر زندگی ام خوشبخت نخواهم بود). در نظریه ی شناختی بک فرض بر آن است که در عمیق ترین بخش شناخت، طرحواره های منفی قرار دارند و اکثر طرحواره های منفی در دوران کودکی رشد می نمایند . همچینن درجه ی اعتقاد اشخاص به این طرحواره ها بسیار بالا بوده به نحوی که آنها از نظر شخص به عنوان قانون هایی هستند که در زندگی باید از آنها تبعییت نمود.

در اکثر درمانهای شناختی- رفتاری روی نقش مهم تحریفات شناختی یا خطاهای شناختی در ابتلا و تداوم اختلالات روانشناختی تاکید می شود .دردرمانهای شناختی –رفتاری فرض می شود تحریفات شناختی نامیده می شوند افکاری که به نام افکار خودکار منفی در نتیجه ی فعالیت نامیده می شوند بوجود می آیند و این افکار در ایجاد و یا تداوم اختلالات روانشناختی مختلف و از آن جمله اختلال افسردگی نقش دارند. آشنایی اشخاصی که مبتلا به اختلال افسردگی می باشند و یا حالتی از افسردگی را نشان می دهند با انواع تحریفات شناختی  بیشتر از این جهت مهم می باشد که آنان با شناسایی این تحریفات شناختی می توانند افکار خود را به صورت انعطاف پذیرتری در آورند و افکار متفاوت و مثبت تری را چایگزین افکار منفی خود نمایند.

برخی از تحریفات شناختی که در اغلب اشخاص مبتلا به اختلال افسردگی یا اشخاصی که حالت افسردگی را تجربه می نمایند مشاهده می شوند عبارتند از:

1-شخصی سازی: خطای شناختی شخصی سازی سبب می شود که شخص در بسیاری از مواقع بخصوص مواقعی که کارهای وی به درستی پیش نمی رود خود را مقصر بداند و سرزنش نماید

2-فاجعه سازی : در اثر خطای شناختی فاجعه سازی شخص موقعیت ناراحت کننده ای که با آن روبرو شده است را بسیار وحشتناک و ترس آور تصور می کند

3-تفکر سیاه – سفید: در اثر خطای شناختی تفکر سیاه و سفید شخص تنها بر روی جنبه ها ی منفی موضوعی که با آن روبرو شده توجه می کند و به جنبه های مثبت آن توجهی نمی نکند

 4-تعمیم دادن : وجود خطای شناختی تعمیم دادن سبب می شود که شخص شکست خود در یک جنبه از زندگی را به تمام ابعاد زندگی خود تعمیم دهد

5-برچسب زدن: در اثر وجود خطای شناختی برچسب زدن شخص موارد منفی و نادرستی را به خود نسبت می دهد

6- بزرگ نمایی و کوچک نمایی: در اثر خطای شناختی بزرگ نمایی و کوچک سازی شخص بر روی خصوصیات منفی خود بسیار تاکید می ورزد در حالی که خصوصیات مثبت خود را کاملا نادیده می گیرد.

7-ذهن خوانی :در اثر خطای شناختی ذهن خوانی شخص بدون آنکه ارتباطی با شخص دیگر داشته باشد به این باور می رسد که وی می داند اشخاص دیگر در مورد او چه فکر می کنند و یا چه احساسی دارند.

8-انتزاع انتخابی: وجود خطای شناختی انتزاع انتخابی سبب می شود که شخص در غیاب شواهد حمایت کننده نتایجی نادرست از رخ دادن یک روی را بگیرد.

در مرحله ای از اجرای روش درمانی شناختی – رفتاری به مراجعانی که مبتلا به اختلال افسردگی می باشند روش های شناسایی و مقابله با تحریفات شناختی آموزش داده می شود . برای شناسایی تحریفات شناختی روش های مختلفی وجود دارد . یکی از این روش ها توجه به افزایش یافتن  میزان حضور هیجانات منفی (مانند هیجانات غمگینی ، خشم و تنفر ) در ذهن می باشد . در بسیاری از مواقع علایم حضور این هیجانات در چهره ویا رفتارهای شخص می تواند مشخص باشد.  به نظر روان درمانگران شناختی – رفتاری افزایش میزان حضورهیجانات منفی در ذهن می تواند بیانگر وجود تحریفات شناختی باشد .یکی دیگر از روشهای شناسایی تحریفات شناختی اجرای برخی از پرسشنامه هایی است که در این زمینه ساخته شده است.

 روان درمانگران شناختی – رفتاری اعتقاد دارند بهترین روش برای مقابله با تحریفات شناختی تلاش برای ایجاد چالش فکری درذهن از طریق مطرح نمودن سوالاتی در ذهن است تا بدین وسیله اعتبار افکاریی که زیربنای تحریفات شناختی هستند به زیر سوال رود.

منابع

Hersen.M.(2002).Encyclopedia of psychotherapy .New York: Elsevier Science press                            

Ingram.R.(2009). The international encyclopedia of depression. New York: Springer company publishing

Leahy.R.Holland .S. &. McGin.L.Treatment plan and intervention for depression and anxiety    disorders. New York: Guilford press

Sexton.T.& Lebow.J.(2016). Handbook of family therapy. Newyork: john wiley &Sons inc    

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا( متخصص روانشناسی بالینی)

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا( متخصص روانشناسی بالینی ): تبریز، خیابان 17 شهریور جدید، حد فاصل خیابانهای طالقانی و ارتش ، ساختمان سینا ، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866

 

بازدیدها: 333