روش های موثر برای حل تعارضات و مشکلات زوجها ( بخش نهم)
مشکلات و تعارضات زوجها زمانی که به صورت مداوم و مزمن در آید می تواند نتایج بسیار زیان باری برای زوجها و جامعه در بر داشته باشد. از چمله نتایج زیان بار مشکلات و تعارضات زوجها می توان به کاهش قابل توجه در میزان کارآیی زوجها اشاره نمود .زمانی که میزان مشکلات و تعارضات زوجها بالا می رود زوجها امکان دارد وقت زیادی را برای حل این مشکلات و تعارضات صرف نمایند و یا در مورد حل آنها احساس ناامیدی نمایند و اتفاق افتادن چینن حالتهایی می تواند میزان کارآمدی زوجها در ارتباطات اجتماعی یا انجام سایر امور زندگی را کاهش دهد . همچینن مشکلات و تعارضات مکرر و مزمن زوجها می تواند سلامت جسمانی و روانشناختی زوجها را به خطر اندازد . زمانی که میزان مشکلات و تعارضات زوجها افزایش می یابد و به صورت حالتی مزمن در مِی آید تغییراتی در آزاد سازی برخی از هورمونها ( از جمله افزایش میزان آزاد سازی هورمون های استرس ) آنان بوجود می آید و ایجاد چینن فرایندی می تواند همراه با افزایش میزان خطر ابتلا به برخی از بیماریهای جسمانی و یا روانشناختی باشد. در نهمین بخش از سلسله مقالاتی که در مورد روش های حل تعارضات و مشکلات زوجها تالیف می نمایم شش روش به نامهای روش فراگیری راههای مقابله با بحرانهای زندگی ، روش آشنایی با ویژگیهای شخصیتی و رفتاری زوجهای راضی از یکدیگر ، روش فراگیری نشانه های بالا بودن میزان تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک ، روش افزایش میزان انگیزه ی برای حل مشکلات اقتصادی زندگی ، روش آشنایی با راههای کاهش دهنده ی میزان استفاده ازمکانیسم های دفاعی رشد نیافته و روش آشنایی با نقش تفاوتهای فردی در افزایش و یا کاهش میزان تعارضات و مشکلات را توضیح خواهم داد.
1-روش آشنایی با ویژگیهای شخصیتی و رفتاری زوجهای راضی از یکدیگر
زوجهایی که از یکدیگر رضایت دارند و زندگی مشترک خود را موفق ارزیابی می نمایند از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری خاصی برخوردار هستند . بنظرمی رسد وجود این ویژگیها درکاهش میزان تعارضات و مشکلات آنان در زندگی مشترک شان عاملی موثر باشد. آشنایی با ویژگیهای شخصیتی و رفتاری زوجهای راضی از یکدیگر به سایر زوجها کمک می کند تا از تجربیات موفق این دسته از زوجها استفاده نموده و زندگی مشترک کم تنشی را تجربه نمایند.
از جمله مهمترین ویژگیهای شخصیتی و رفتاری زوجهای راضی از یکدیگر عبارتند از :
-احترام گذاشتن به نظریات وعقاید همدیگر
زوجهای راضی از یکدیگر نظریات و عقاید خود را در همه موارد درست نمی دانند و اعتقاد دارند که بسیاری از نظریات و عقاید آنان قابل نقد و بررسی می باشد. همچینن این دسته از زوجها بسیاری از نظریات و عقاید همسرشان را نیز می پذیرند.
-خوش بین بودن
میزان حالت خوش بینی زوجهایی که از یکدیگر رضایت دارند در مقایسه با سایر زوجها بیشتر است. وجود حالت خوش بینی در بین این دسته از زوجها سبب می شود که آنان از آرامش بیشتری برخوردار باشند و در نتیجه راه حلهای مناسب تری را برای حل مشکلات و تعارضات خود در زندگی بیابند.
سایر ویژگیهای زوجهای راضی از یکدیگر عبارتند از :
الف -احساس مسئولیت پذیری مناسب.
ب -توانایی کافی برای شکل دادن ارتباطات متقابل با یکدیگر.
ج – وجود احساس همدلی کافی و نشان دادن مناسب این احساس به همدیگر.
د -توانایی برای پذیرش سخنان منطقی همدیگر.
2- روش فراگیری را ههای مقابله با بحرانهای زندگی
زوجها در طول زندگی مشترک خود با بحرانهای مختلفی روبرو می شوند. زمانی که شدت این بحرانها زیاد باشد احتمال دارد میزان قدرت سازگاری زوجها کاهش یافته و درنتیجه میزان تعارضات و درگیریهای بوجود آمده بین آنان افزایش یابد.
بحرانهای زندگی به علل مختلفی می توانند بوجود آیند. یکی ازعلل بوجود آمدن بحرانهای زندگی روبرو شدن زوجها با رویدادهای بسیار ناخوشایند زندگی مانند ورشکستگی ، بیکاری طولانی مدت و یا ابتلای آنان به بیماریهای مزمن و یا صعب العلاج می باشد . همچینن اتفاقات قابل پیش بینی در برخی از دوران های زندگی مانند آغاز دوره ی بازنشستگی و یا دوره ای که والدین شاهد ترک خانه از سوی فرزندان به علت ازدواج یا اشتغال در شهرهای دیگر می باشند در بوجود آوردن بحران های مهم در زندگی مشترک زوجها نقش دارند.
میزان موفقیت زوجها در مقابله با بحرانهای زندگی به عوامل مختلفی مانند بالا بودن سطح دریافت حمایت از سوی خانواده ها و محکم بودن ساختار شخصیتی آنان بستگی دارد . همچینن وجود سطح بالایی از ویژگیهای شخصیتی مثبت مانند انعطاف پذیری ذهنی ، خوش بینی ، احساس همدلی مناسب و بالا بودن میزان سطح ارتباطات اجتماعی زوجها از عوامل دیگر موفقیت زوجها در مقابله با بحرانهای مختلف زندگی می باشند.
3-روش فراگیری نشانه های بالا بودن میزان تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک
بالا بودن میزان تعارضات ومشکلات درزندگی مشترک با نشانه های مختلفی همراه می باشد. آگاهی زوجها با این نشانه ها می تواند میزان انگیزه ی آنان برای حل تعارضات و مشکلات زندگی شان را افزایش دهد.
برخی از نشانه های بالابودن میزان تعارضات و مشکلات درزندگی مشترک عبارتند از :
1-کاهش میزان ارتباطات متقابل: افزایش میزان تعارضات و مشکلات زوجها با کاهش میزان ارتباطات متقابل آنان همراه است. بررسی میزان ارتباطات متقابل زوج هایی که با یکدیگراختلافات زیادی دارند نشان می دهد که میزان ارتباطات متقابل در این دسته از زوجها به نحو چشمگیری کاهش می یابد به نحوی که احتمال دارد میزان گفتگوهای آنان با یکدیگر به چند دقیقه در طول روز محدود شود . همچینن محتوای گفتگوهای این دسته از زوجها اکثرا منفی می باشد.
2-افزایش میزان استفاده از روش های ناکارآمد برای حل مسایل : معمولا در میان زوجهایی که میزان تعارضات و درگیریهای آنان با یکدیگر بالا می باشد قدرت ارایه ی راه حلهای مناسب برای حل مسایل مختلف زندگی کاهش می یابد و این دسته از زوجها برای حل مسایل خود بیشتر از راه حل های ناکارآمد ( مانند قهر نمودن یا ترک خانه ) استفاده می نمایند.
3-کاهش توانایی چشم پوشی از خطاهای یکدیگر: کاهش میزان توانایی برای چشم پوشی از خطاهای همدیگر یکی از نشانه های بالا بودن میزان تعارضات و مشکلات در بین زوجها می باشد همچینن زوجهایی که میزان تعارضات و مشکلات آنان با یکدیگر بالا می باشد تمایل زیادی برای انجام رفتارهای تلافی جویانه دارند. چشم پوشی زوجها از خطاهای همدیگر میزان رضایت آنان از زندگی مشترک شان را افزایش داده و موجب کاهش میزان حالت خشم و افزایش میزان احساس همدلی در بین آنان می گردد.
4-افزایش میزان کناره جویی: یکی دیگر از نشانه های بالا رفتن میزان سطح تعارضات و مشکلات زوجها افزایش میزان کناره جویی و بالا رفتن میزان انجام رفتارهای اجتنابی در بین آنان می باشد . اگرچه زوجها امکان دارد افزایش میزان کناره جویی و انجام رفتارهای اجتنابی را به عنوان راهی برای کاهش میزان تعارضات و درگیریهای خود بدانند اما انجام این رفتارها امکان دارد تنها به صورت کوتاه مدت می تواند سود اندکی را در پی داشته باشد ولی در طولانی مدت میزان تعارضات و مشکلاتزوجها با یکدیگر را بیشتر می نماید.
5-افزایش میزان سطح خشونت: افزایش میزان تعارضات و مشکلات زوجها همراه با بالا رفتن میزان انجام رفتارهای خشونت آمیز و کاهش میزان سطح همدلی زوجها می باشد.
6-کاهش سطح رفتارهای حمایتی: افرایش میزان تعارضات و مشکلات زوجها با کاهش سطح انجام رفتارهای حمایتی آنان به همدیگر همراه است . کاهش سطح انجام رفتارهای حمایتی همچینن می تواند به کاهش علاقه ی زوجها به یکدیگر و یا رخ دادن حالت جدایی عاطفی بین آنها منجر شود
4-روش افزایش میزان انگیزه ی برای حل مشکلات اقتصادی زندگی
یکی از علل مهم ایجاد و یا تشدید مشکلات و تعارضات در بین زوجها افزایش میزان مشکلات اقتصادی در زندگی آنان می باشد. نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد که حداقل 35 الی 40 درصد زوجها اعتقاد دارند که اولین عامل ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات در زندگی آنان مشکلات اقتصادی می باشد. بسیاری از زوجها در زمینه ی چگونگی هزینه نمودن درآمد های زندگی شان یا روش های اولویت بندی رفع نیازهای اقتصادی با هم توافق ندارند. برای رفع مشکلات اقتصادی باید زوجها با یکدیگر همکاری لازم را داشته باشند تا به کمک همدیگر بتوانند اثرات مشکلات اقتصادی بوجود آمده در زندگی مشترک شان را مدیریت نموده و در تنظیم دخل و خرج زندگی موفق تر باشند . همچینن زوجها باید در زمینه ی روش های اولویت بندی رفع نیازهای اقتصادی خود با یکدیگر تبادل نظر بیشتری به عمل آورند. با توجه به این موضوع که کاهش میزان مشکلات اقتصادی زندگی با کاهش میزان فشارهای روانی وارد شده به زوجها ارتباط دارد لذا زوجها می توانند با تلاش برای کاهش میزان مشکلات اقتصادی زندگی شان زمینه را برای کاهش میزان تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک شان فراهم نمایند . با توجه به اهمیت مسایل اقتصادی درون خانواده لازم است که زوجها حل مشکلات اقتصادی خود در اولویت قرار دهند.
5- آشنایی با راههای کاهش دهنده ی میزان استفاده ازمکانیسم های دفاعی رشد نیافته
روانکاوان تاکید زیادی بر روی به نقش مکانیسم های دفاعی در تعیین نوع رفتارها و روش های نشان دادن حالتهای خلقی می نمایند .همچینن آنان نقش این مکانیسم ها را درایجاد آسیب های روانشناختی و دور شدن از واقعیتها مهم می دانند. به نظر روانکاوان مکانیسم های دفاعی یکی از ابزارهای مهم بخش خود (Ego) شخصیت برای مقابله با اضطراب می باشند .
امروزه بیشتر از 30 نوع مکانیسم دفاعی شناخته شده است. مکانیسم های دفاعی به دو نوع مکانیسم های دفاعی رشد یافته و مکانیسم های دفاعی رشد نیافته طبقه بندی می شوند. مکانیسم های دفاعی انکار ، فرافکنی و سرکوبی از جمله مکانیسم های دفاعی رشد نیافته هستند. استفاده ی زیاد زوجها از مکانیسم های دفاعی رشد نیافته با افزایش میزان تعارضات و اختلافات در زندگی آنان همراه می باشد .
زوجها با عمل به روش های زیر می توانند استفاده از مکانیسم های دفاعی رشد نیافته را به حداقل برسانند.
1-استفاده مکرر از انواع مختلف روش های آرمیدگی ( مانند روش های آرمیدگی عضلانی ، تنفسی و تجسمی ) برای کاهش میزان اضطراب
2-تلاش برای کنترل بهتر هیجانات منفی ( مانند هیجانات خشم و غمگینی ) از طریق اجرای برخی از تکنیک های رفتاری مانند تکنیک حل مساله و تکنیک برنامه ریزی رفتاری و تکنیک های شناختی مانند تکنیک بازسازی شناختی
3- تجزیه و تحلیل ابعاد گوناگون مشکل ایجاد شده
6-آشنایی با نقش تفاوتهای فردی در افزایش و یا کاهش میزان تعارضات و مشکلات
زوجها احتمال دارد از نظر ویژگیهای شخصیتی ( مانند صبور بودن و یا عصبی بودن ) و از نظر سبک تفکر (هیجان مدار یا مساله مدار ) با یکدیگر تفاوت زیادی داشته باشند. همچینن سطح تحمل زوجها در برابر مسایل و مشکلات زندگی امکان دارد با همدیگر کاملا متفاوت باشد.
درایجاد تفاوتهای فردی بین زوجها عوامل مختلفی نقش دارند. یکی از مهمترین این عوامل عامل ژنتیک می باشد. تاثیر عامل ژنتیک بیشتر به واسطه ی وجود حالت های سرشتی یا مزاجی (Temperament ) که از هنگام تولد وجود دارد صورت می گیرد. عوامل سرشتی می توانند سبب ایجاد تفاوتهای مختلف زوجها در زمینه های مختلف مانند درجه ی صبور بودن ، درون گرایی و یا برون گرایی و یا میزان اجتماعی بودن و یا کناره جویی از دیگران گردند.
منابع
Kern.D. (1989).Couple therapy. New york: Educational Media press
Lebow.J. (2005 ). Handbook of clinical family therapy .Newyork: John wiley & sons publication
Noller.P& Karantzas(2012 ).John wiley Handbook of couple therapy.Newyork: John wiley &sons publication
Oleary. G .(2014).The couple psychotherapy . .Newyork: John wiley & sons publication
نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )
استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.
96/6/9
آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم
تلفن:04135559866 و09144015140
بازدیدها: 374
نظرات