چگونه میزان عزت نفس (Self – esteem ) کودک تان را بالا ببرید

 

عزت نفس عبارت است از درجه ی اعتقادی است که هر شخص به میزان توانانیهای مختلف خود دارد. موضوع عزت نفس موضوعی بسیار مهم بخصوص در دوره ی کودکی می باشد . نتایج پژوهشهای مختلف نشان می دهد کودکانی که به حالت مناسبی از حالت عزت نفس می رسند می توانند در ابعاد مختلف زندگی خود مانند عملکردهای تحصیلی و برقراری ارتباط با همسالان موفقیت قابل توجهی را کسب نمایند . همچینن میزان عزت نفس کودکان می تواند پیش بینی کننده ی میزان موفقیت آنان در زمینه ی عملکرد تحصیلی و شغلی در آینده باشد . از سوی دیگر نتایج پژوهش های مختلف نشان می دهد کودکانی که میزان عزت نفس آنان بالا می باشد توانایی بیشتری در فعالیت های گروهی از خود نشان می دهند و شادتر از سایر کودکان می باشند. 

برخی از نشانه های پائین بودن میزان عزت نفس کودکان عبارتند از :

-ناامیدی فوری: کودکانی که میزان عزت نفس آنان پائین می باشد زمانی که با موانع مختلف در زمینه های مختلف زندگی مانند زمینه های تحصیلی و یا ارتباطی روبرو می شوند با علایم ناامیدی واکنش نشان می دهند و میزان کاهش فعالیتها ی آنان محسوس می باشد .

-عدم  در نظر داشتن اهداف مناسب برای آینده: کودکانی که میزان عزت نفس آنان پائین می باشد اهداف مناسبی را برای آینده ی خود ( مانند اهداف شغلی ) در نظر نمی گیرند . بنظر می رسد یکی از علل اتفاق افتادن چینن حالتی حاکم شدن حالت ناامیدی در ذهن آنان می باشد.

-احتیاط زیاد در انجام کارها یا بیان سخنان: کودکانی که میزان عزت نفس آنان در سطح پائینی قرار دارد در انجام کارها و یا بیان سخنان خود میزان احتیاط زیادی را نشان می دهند و آنان ترس زیادی از انجام کارها و یا بیان سخنانی دارد که امکان دارد با انتقاد همسالان و یا بزرگسالان روبرو گردد .

-شکایت زیاد از عدم توجه همسالان به آنان: کودکانی که میزان عزت نفس آنان در سطح پائینی قرار دارد دائما به والدین خود شکایت می نمایند که همسالان آنان به آنها توجه ندارند و از دوستی با آنها اجتناب می نمایند

-عدم تمایل به بیان عقاید ، احساسات و اندیشه ها: کودکانی که میزان عزت نفس آنان در سطح پائینی قرار دارند معمولا کودکانی کم حرف هستند و از بیان عقاید ، احساسات و اندیشه های خود پیرامون موضوعات مختلف اجتناب می نمایند.

سایر علایم کودکانی که میزان احساس عزت نفس آنان پائین است عبارتند از :

-تجربه ی افکار منفی به صورت مکرر

-وجود علایم اضطراب و نگرانی در بیشتر مواقع

-وجود ترس زیاد از اشتباه نمودن

برای افزایش میزان عزت نفس کودکان راههای مختلفی وجوددارد . بکار بردن اصول زیر به والدین کمک می نماید تا میزان عزت نفس فرزندان خود را به نحو قابل توجهی بالا ببرند. 

1-به کودک تان نشان دهید که برای او ارزش و احترام قائل هستید

توانایی شما برای نشان دادن عملی این موضوع که برای کودک تان ارزش و احترام زیادی قائل هستید می تواند نقش مهمی در بالا بردن میزان عزت نفس وی  داشته باشد.برای رسیدن به هدف فوق روش های مختلفی وجود دارد. برخی از این روش ها عبارتند از :

-زمانهای خاصی را برای گفتگو با کودک تان اختصاص دهید

-به نظریات و نگرش های کودک تان در مورد موضوعات مختلف توجه کنید

-در تصمیم گیریهای خانوادگی به نظریات کودک تان اهمیت دهید

2-میزان احساس کفایت و شایستگی کودک تان را تقویت کنید

احساس کفایت و شایستگی از مهمترین عناصر سازنده احساس عزت نفس می باشد. والدین می تواننداحساس کفایت و شایستگی کودک شان را از اوایل دوران کودکی بخصوص از زمانی که کودک توانایی راه رفتن پیدا می کند را مورد تقویت قرار دهند . نتایج پژوهشها نشان می دهد نحوه واکنشهای والدین در برابر رفتارهای اکتشافی کودکان ارتباط مستقیمی با رشد عزت نفس آنان دارد و والدینی که تلاش می نمایند تا محیط زندگی کودک خود را به صورتی سازمان دهند که وی بتواند از تمام توانانیهای خود برای جستجوی محیط پیرامونش استفاده کند کودکانی با میزان عزت نفس بالاتر را پرورش خواهند داد.

برای بالا بردن میزان احساس کفایت و شایستگی کودک تان به توصیه های زیر عمل کنید:

-تا حد امکان کوشش کنید کودک خودتان را با سایر کودکان مقایسه نکنید. به این نکته توجه کنید که میزان استعدادها و توانانیهای کودکان با یکدیگر متفاوت است و هر گونه مقایسه ی نامناسبی می تواند عواقب نامطلوبی را در پی داشته باشد.

-برای ایجاد تغییرات رفتاری تا حد امکان از روش های ارایه تقویت های مثبت استفاده کنید و تلاش نمائید از از روشهای تنبیه ای اجتناب کنید.

-کودک خود را بیش از حد لازم حمایت نکنید و اجازه بدهید در برخی از موارد حالت شکست را تجربه کند

-در مواردی که کودک قادر به انجام یک مهارت نمی باشد یادگیری آن مهارت را به بخش های مختلف تقسیم بندی کنید و تلاش کنید در یادگیری هر بخش از آن مهارت به وی کمک کنید .

-سعی کنید کودک تان را بخاطر انجام فعالیت های مفید و یا بدست آوردن موفقیت های مهم در حضور همسالان و سایر اشخاص بزرگسال مورد تشویق قرار دهید

3-در انجام برخی از فعالیتها در کنار کودک تان باشید

کوشش کنید زمانی که کودک تان فعالیتهای مختلفی انجام می دهد حداقل در برخی از فعالیتها در کنار او باشید. کودکی که احساس می کند در انجام فعالیتهای مهم  والدین در کنار وی می باشند احساس مثبتی در انجام آن فعالیتها خواهد داشت . همچینن حضور والدین در کنار کودک می تواند به  انجام بهتر آن فعالیت از سوی کودک و در نتیجه دریافت تقویت و پاداش بیشتر از سوی همسالان و بزرگسالان منجر شود . البته در زمینه ی فوق توجه به این مورد لازم است که معنای درکنار کودک بودن به هنگام انجام فعالیتها برطرف نمودن خواسته ی  کودک در این زمینه و انجام بخشی از فعالیتها توسط والدین وی نمی باشد بلکه این حالت به معنای تلاش والدین برای ایجاد نوعی احساس حمایت در کودک و در نهایت افزایش میزان عزت نفس کودک است. نتایج پژوهش های مختلف نشان داده است اختصاص دادن وقت به کودک از سوی والدین و  تلاش برای در کنار کودک بودن موقعی که وی به انجام برخی از فعالیتها می پردازد می تواند عاملی مهم در شکوفایی برخی از استعدادهای کودک  باشد. همچینن تلاش والدین در ایجاد فرایند فوق می تواند در افزایش میزان ابراز احساسهای مثبت کودک (مانند احساس های همدلی ، نوع دوستی و شادی ) نیز تاثیر مثبتی داشته باشد.

زمانی که والدین در انجام برخی از فعالیتهای کودک در کنار وی قرار می گیرند در ضمن آنکه میزان ارتباطات آنان  با کودک شان بیشتر می شود در مورد نیازها ی وی نیز اطلاعات بیشتری بدست می آورند و ایجاد چینن روندی می تواند سبب ارایه پاسخ های مناسب تر  از سوی والدین در مقابل رفتارهای مختلف کودک باشد.

4-روش قاطعیت را به کودک تان آموزش دهید

روش قاطعیت نوعی مهارت اجتماعی است که به ما کمک می کند هیجانات مثبت و منفی خود را به شیوه ی مناسبی ابراز کنیم. با کمک روش قاطعیت می توانیم اعتراض های خود را بدون استفاده از روش های نامناسبی مانند ابراز حالت خشونت بیان نمائیم.

با آشنا نمودن کودک تان با روش قاطعیت او را قادر می سازیدکه هیجانات مثبت و منفی خود را ابراز کند ، مانع از ظاهر شدن مکرر هیجانات منفی مانند هیجان خشم و غمگینی گردد و ارتباطات متقابل خود را با همسالانش بهبود بخشد.

با پشت سر گذاشتن دو مرحله ی زیر می توانید مهارت قاطعیت را در کودک تان تقویت نمائید .

1-مرحله ی توضیح دادن فواید قاطعیت : در این مرحله فواید قاطع بودن را به زبان ساده به کودک تان توضیح دهید. همچینن موانعی که در  ارتباط با قاطع بودن وی وجود دارد را شناسایی و اقدام به بر طرف نمودن آن نمائید.

2-مرحله ی آموزش ابراز قاطعیت: در این مرحله  می توانید با استفاده از تکنیک های مختلف رفتاری مانند تکنیک نقش بازی نمودن  (Role playing) روش مناسب بیان ناراحتی و یا اعتراض را به کودک تان آموزش دهید .

5-به کودک تان کمک کنید فرصت هایی برای کسب موفقیت های مختلف بدست آورد

کمک شما به کودک تان برای کسب موفقعیت های مختلف موجب می شود که میزان تلاش های وی برای رسیدن به موفقیت افزایش یابد و کسب موفقیتهای بیشتر میزان تجربه ی احساس های مثبت ( مانند احساس خشنودی از خود و دیگران  و یا احساس شادی ) در وی افزایش می دهد. همچینن بدست آوردن موفقیت های بیشتر از سوی کودک می تواند با ویژگیهای مثبت شخصیتی (مانند احساس خوش بینی و امیدواری ) در دوره ی نوجوانی و یا بزرگسالی ارتباط داشته باشد.

با عمل به توصیه های زیر می توانید به کودک تان کمک کنید تا فرصت هایی برای کسب موفقیتهای مختلف بدست آورد.

-کوشش کنید تمام مشکلات کودک تان را حل نکنید و تا حد امکان به او فرصت بدهید تا خود به تنهایی مشکلاتش را حل کند.

-تلاش کنید مهارتهای پیچیده را به بخش های مختلف تقسیم نموده و هر بخش را به صورت جداگانه به کودک تان آموزش دهید

-تلاش کنید تکالیفی که به کودک تان ارایه می نمائید را به صورتی تنظیم کنید که نه آنچنان آسان باشد که سبب شود کودک انگیزه ای برای انجام آنها در موقعیتهای بعدی نداشته باشد و نه آنچنان مشکل باشد که احساس شکست را در وی به وجود آورد .

-زمانی که تکلیفی را به کودک تان واگذار می کنید میزان تلاش کودک را برای انجام آن تکلیف در نظر بگیرید و تلاش کنید بر اساس میزان تلاش وی پاداش های مختلف  را ارایه نمائید.

• منابع

  Mruk.C. (2006).Self-esteem ,Research ,Theory and practice. New York : Springier publishing company

  Plummer.D.(2001).Helping children to build self-esteem. New York: dessica kingsley publishers

  Schiraldi. R. (2007). 10 simple solutions for building self – esteem. New York : New harbinger publications Inc

          Sorensen.M.(2007). Breaking the chain of low self – esteem. New York : Wolf publishing co

• نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا( متخصص روانشناسی بالینی )

• استفاده از این مقاله به شرط اشاره به نام نویسنده و آدرس سایت بلا مانع است.

• آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص وانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

  تلفن:04135559866 و09144015140

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازدیدها: 506