ویژگی های رفتار درمانی دیالیتیک (DBT)

امروزه برای درمان اختلالات روانشناختی علاوه بر روش درمان دارویی از روش های مختلف روان  درمانی استفاده می شود . روان درمانگران با استفاده از انواع روش های روان درمانی تلاش می نمایند که با برگزاریی جلسات روان درمانی تغییراتی در جبنه های مختلف شناختی ، رفتاری و هیجانی مراجعان خود بوجود بیاورند. طبق برخی از برآوردها امروزه بیشتر از 300 نوع روان درمانی ابداع شده است. از بین انواع روان درمانیها برخی از آنها در مقایسه با سایرین ، در درمان اختلالات روان شناختی از میزان کارآمدی بیشتری برخوردارند. یکی از انواع روان درمانیهایی که نتایج پژوهشهای تجربی نشان داده است که در درمان اختلالات روان شناختی از میزان کار آمدی بشتری در مقایسه با سایر انواع روان درمانیها برخوردار می باشد روان درمانیهای شناختی- رفتاری می باشند. یکی از اولین روان درمانی های شناختی- رفتاری توسط یک روان پرشک آمریکایی به نام آرئون بک ابداع شد و امروزه روان درمانی که او ابداع کرده است به نام روان درمانی شناختی- رفتاری کلاسیک معروف است.این نوع روان درمانی ابتدا برای درمان اختلال افسردگی بکار رفت و سپس برای درمان چندین اختلال رونشناختی دیگر از جمله اختلال وسواس-اجباری و برخی از اختلالات اضطرابی نیز مورد استفاده قرار گرفت . بعد از گذشت حدود 20 سال ابداع درمان شناختی- رفتاری کلاسیک به تدریج انواع دیگری از روان درمانیهای شناختی – رفتاری ابداع شده است که به نام مدل های درمانی موج سوم رفتاری معروف هستند و از جمله این نوع روان درمانیهای جدید می توان به روان درمانی پذیرش – تعهد یا درمان ACT ، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی یا درمان MBCT و رفتار درمانی دیالیتیک  یا روان درمانی DBTاشاره نمود.

رفتار درمانی دیالیتیک که به اختصار درمانDBT نامیده می شود یکی دیگر از انواع مدلهای درمانی موج سوم رفتاری است که امروزه کاربرد گسترده ای در روان درمانی برخی از اختلالات روانشناختی مانند اختلال شخصیتی مرزی و اختلال افسردگی پیدا نموده است. این مدل درمانی توسط ماشا لیهان ابداع شده است. لیهان ابتدا این مدل درمانی را برای درمان آن گروه از مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی (Borderline personality disorder) که سابقه ی خودکشی های مکرر داشتند بکار برد. مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی از انواع علایمی مانند وجود بی ثباتی در رفتار ، بی ثباتی در حالت خلقی ، رفتارهای خود آزاری ، افسردگی و احساس پوچی رنج می برند و در این مبتلایان خطر اقدام به خودکشی در سطح بالایی می باشد.

در جریان اجرای مدل درمانی DBT بر آموزش مجموعه ای از مهارتها مانند آموزش حل مساله و آموزش مهارت ذهن آگاهی (Mindfulness ) ،آموزش کنترل خشم ، آموزش مدیریت استرس و آموزش بازسازی شناختی تاکید می شود. امروزه از مدل درمانی DBT بیشتر برای  درمان اختلال شخصیتی مرزی  و یا مبتلایان به آن گروه از اختلالات شدید روانشناختی که خطر اقدام به خودکشی در آنها بالا می باشد ( مانند مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی)استفاده بیشتری می شود. در جریان اجرای روان درمانی DBT به میزان زیادی از انواع تکنیکهاشناختی-رفتاری استفاده می شود. همچینن در جریان اجرای این نوع روان درمانی با کمک گرفتن از انواع تکنیکها تلاش می شود که میزان آگاهی مراجع نسبت به انواع توانانیهای خود افزایش یابد. درمراحل مختلف روان درمانی DBT فعالیتهای مختلفی توسط درمانگر انجام می گیرد تا فرایند درمان به نحو مناسبی به جلو رود . از جمله در مرحله ی اول درمان ، درمانگرتلاش می کند با استفاده از آموزش انواع تکنیکهای رفتاری و یا تکنیکهای شناختی احتمال انجام انواع رفتارهای تهدید آمیز مراجع ( مانند اقدام به خودکشی ) را کاهش دهد .در مرحله ی دوم اجرای درمان DBT، درمانگر تلاش می کند که به مراجع مهارتهای مختلف زندگی مانند مهارت کنترل خشم ، مهارت حل مساله و مهارت مدیریت بر استرس را آموزش دهد و بالاخره در مراحل انتهایی اجرای روان درمانی DBT درمانگر تلاش می نماید که میزان احساس ارزشمندی مراجع را افزایش دهد و وی برای رسیدن به این هدف از مجموعه ای از تکنیکها بخصوص تکنیکهای شناختی – رفتاری استفاده می کند.

به طور خلاصه می توان گفت در جریان اجرای روان درمانی DBT از راهبردهای مختلفی مانند راهبرد حل مساله ، راهبردهای برقراری ارتباط و راهبردهای دیالیتیکی استفاده می شود. برای نمونه در اکثر برنامه های مربوط به اجرای درمان DBT از راهبرد حل مساله استفاده می گردد و زمانی که از این راهبرد استفاده می شود درمانگر مراحل مختلف حل مساله ( مانند تعریف واضح ازمساله ، به ذهن آوردن انواع راه حل های احتمالی و انتخاب راه حل موثر برای حل مساله از بین راه حل های احتمالی )را به مراجع خود آموزش می دهد. همچینن زمانی که درمانگر DBT استفاده از راهبردهای دیالتیک را به مراجع خودآموزش می دهد کوشش می نماید که مراجع حالتی از پذیرش رویدادهای ناراحت کننده به همراه لزوم ایجاد تغییراتی را در رفتارهای خودش را بپذیرد.

منابع

Barlow. D.H.(2021). Clinical handbook of psychological disorders .New York: The Guilford press

                       Twohig.M.&.M.E.Lewin. (2021). ACT in steps. Oxford :Oxford university press

Pederson.L.D.(015). Dialectical behavior therapy. New York: Wiley Blackwell.  Inc.

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

1401/8/20

آدرس دفتر روانشناسی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی): تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید ، حدفاصل خیابانهای طالقانی و ارتش ، ساختمان سینا ، طبقه هفتم

تلفن:04135559866

بازدیدها: 222