ویژگیهای نگرانی غیر عادی

ویژگیهای نگرانی غیر عادی

نگرانی (Worry) نوعی هیجان منفی است که از نظر علایمی که ایجاد می نماید بسیار شیبه به حالت اضطراب (Anxiety ) می باشد. متخصصان علوم رفتاری به پژوهش در زمینه ی موضوع اضطراب علاقه ی زیادی دارند و این علاقه سبب شده است که  بر روی موضوع نگرانی پژوهش های کمتری انجام دهند. پژوهشگرانی که به بررسی موضوع حالت نگرانی علاقه دارند بر این باور هستند  که اثرات حالت نگرانی را باید بر روی یک طیف بررسی نمود که در یک طرف طیف منجر به انجام فعالیت هایی می شود که برای حل یک مساله ای که امکان دارد در آینده به وجود آید انجام می شود و در طرف دیگر طیف موجب ایجاد فرایندی غیرقابل کنترل می شود  که با علایم شدید جسمانی ( مانند طپش قلب ، افزایش میزان تنفس ، تعریق زیاد و لرزش شدید ) همراه است .

وجود برخی از افکار ناراحت کننده و تکراری می توانند عامل اصلی در ایجاد نگرانی باشند. روانشناسانی که در زمینه ی موضوع نگرانی پژوهش می نمایند حالت نگرانی را به دو بخش نگرانی عادی (Normal ) و غیر عادی (Abnormal) طبقه بندی می نمایند. از نظر آنان حالت نگرانی زمانی به صورت عادی محسوب می شود که وجود آن سبب گردد که شخص برای انجام برخی از فعالیتها به منظور پیشگیری از رخ دادن رویدادهای ناخوشایند انگیزه پیدا نمابد. زمانی که میزان شدت حالت نگرانی افزایش می یابد نگرانی یه صورت غیرعادی در می آید .شخصی که حالت نگرانی وی به صورت غیرعادی در آمده است در متوقف نمودن حالت نگرانی با دشوارهای زیادی روبرو می باشد . حالت نگرانی غیرعادی با علایم جسمانی و روانشناختی ناخوشایندی همراه است . علایم جسمانی حالت نگرانی غیرعادی بسیار شیبه به علایم جسمانی اضطراب و ترس می باشد و حالتهایی مانند حالت طپش قلب ، افزایش میزان تنفس و تعریق زیاد را شامل می شود. علایم روانشناختی نگرانی شامل حالتهایی مانند ظاهر شدن افکار منفی ناخواسته ،  رشد حالت بدبینی ، مشکل در حالت تصمیم گیری ، افزایش میزان شک و تردید و ناتوایی در حل مسایل می باشد. حالت نگرانی غیرعادی امکان دارد در کنار علایم ناخوشایند جسمانی و روانشناختی با علایم ناخوشایند رفتاری مانند احساس بیقراری و یا کندن موها و یا ناخنها نیز همراه باشد.نگرانیها غیرعادی زمانی که به مدت طولانی حضور دارند همراه با آسیب قابل توجه در کارکردهای روزمره می باشند.

یکی از برداشتهای نادرستی که در بین مردم  در مورد حالت نگرانی وجود دارد آن است که حالت نگران بودن می تواند به پیدا نمودن راه حل مشکلات کمک نماید. نتایج پژوهشهای روانشناسی مانند ماتوس (Mathews) s) نشان می دهد که حالت نگرانی می تواند سبب مرور بیشتر مسایلی که شخص با آنها روبرو شده است گردد و سبب کمک به پیدا نمودن راه حل ها برای مسایل نمی شود.  گروهی از روانشناسان (مانند دوگاس (Dugas) که در زمینه یحالت نگرانی پژوهشهایی را انجام داده اند ااعتقاد دارند که حالت نگرانی نه تنها به فرایند حل مساله کمکی نمی کند بلکه این حالت با  ایجاد واکنش هایی مانند مستعد نمودن حالت اجتنای از مشکلات و  ایجاد افکار و اعتقادات منفی سبب کاهش توانایی شخص د ر پاسخگویی به مساله ای که وی با آن روبرو شده است می گردد.

خصوصیات شخصیتی اشخاصی که حالت نگرانی غیرعادی دارند متفاوت از خصوصیات شخصیتی اشخاصی می باشد که میزان کمتری از حالت نگرانی را در زندگی خود تجربه می کنند . از جمله ی این تفاوتها آن است که اشخاصی که نگرانی آنان حالت غیرعادی دارد اشخاصی ایده ال گرا هستند و از میزان احساس کمال گرایی بالاتری نسبت به دیگران برخوردار می باشند . همچینن این اشخاص میزان حالت خود انتقادی بالاتری دارند و دارای وجدان اخلاقی قوی تری می باشند. در برخی از مواقع وجود نگرانی شدید می تواند به علت ابتلا به نوعی اختلال روانشناختی مانند اختلال اضطراب منتشر باشد. اختلال اضطراب منتشر در طبقه اختلالات اضطرابی قرار دارد و میزان شیوع آن حدود 6 الی 8 درصد برآورد شده است. علایم این اختلال به صورت وجود حالت نگرانی زیاد در زمینه های مختلف مانند احتمال ابتلا به انواع بیماریها ، احتمال از دست دادن شغل و احتمال در معرض آسیب دیدن خود و یا فرزندان می باشد . اختلال اضطراب منتشر با علایم جسمانی اضطراب ( مانند افزایش میزان ضربان قلب ، افزایش میزان تنفس ، تعریق نمودن زیاد، تهوع و احساس دردهای مختلف جسمانی ) همراه است . زمانی که میزان شدت حالت نگرانی افزایش می یابد  اشخاص در خطر بیشتری برای ابتلا به اختلالات روان شناختی بخصوص اختلالات اضطرابی قرار می گیرند . به نظر روانشناسی به نام ویلیام جردن(William Jordan ) که در زمینه ی موضوع نگرانی غیرعادی پژوهشهایی انجام داده است نگرانیهای غیرعادی مزمن یا طولانی مدت شکلی از حالت مرگ تدریجی ایجاد می نمایند. به نظر وی حالت نگرانی غیرعادی با علایم مختلفی ( مانند آسیب به اشتها ، مختل نمودن حالت خواب و ایجاد حالت بیقراری )زمینه ی لازم را برای ضعیف نمودن سیستم ایمنی بدن و افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای خطرناک را فراهم می سازد. علاوه بر ضررهای فوق که حالت نگرانی غیرعادی بوجود می آورد . از سوی دیگر وجود حالت نگرانی غیرعادی سبب می شود که شخص در پیدا نمودن راه حل های مناسب برای مشکلاتی که در زندگی پیدا نموده است با مشکلاتی روبرو گردد و حالت تمرکز و توجه وی مختل شود .

سوالی که در مورد حالت نگرانی مهم است آن است که چه زمانی حالت نگرانی از حالت عادی به حالت غیرعادی و یا مرضی تبدیل می شود ؟ پاسخ به این سوال راحت نمی باشد . به نظر روان شناسانی که در زمینه ی موضوع حالت نگرانی کار می نمایند وجود علایمی مانند داشتن افکار مکرر ناراحت کننده در مورد رخ دادن اتفاقی وحشتناک ، تجربه ی سطح بالایی از علایم جسمانی اضطراب و ظاهر شدن مشکلات عمده در زمینه ی خواب به صورت ناتوایی در به خواب رفتن و یا بیدار شدن مکرر به هنگام شب از نشانه های حالت نگرانی غیرعادی می باشد. به نظر درمانگرانی که در زمینه ی شناخت درمانی فعالیت می نمایند هنگامی که حالت نگرانی به صورت حالتی غیرعادی در می آید انواع مختلفی از خطاهای شناختی مشاهده می شود . به نظر آنان وجود این خطاهای شناختی عاملی مهم در افزایش شدت حالت نگرانی و یا تبدیل شدن حالت نگرانی عادی به حالت نگرانی غیر عادی می باشد .برخی از خطاهای شناختی که به هنگام افزایش شدت حالت نگرانی مشاهده می شوند شامل خطای شناختی بیش برآوردن (Overestimate) احتمال رخ دادن رویدادهای وحشت آور و خطای شناختی فاجعه سازی است. در خطای شناختی بیش برآورد نمودن احتمال رخ دادن رویدادهای وحشت آور شخص به چینن اعتقادی می رسد که در آینده نزدیک رخدادی بسیار ناراحت کننده را تجربه خواهد نمود و درخطای شناختی فاجعه سازی شخص رخداد ناراحت کننده ای که برای او اتفاق افتاده یا ممکن است در آینده اتفاق بیفتد را در ذهنش بسیار بزرگ نمایی نموده و روبرو شدن با آن را بسیار وحشتناک می پندارد. شناخت درمانگران اعتقاد دارند با استفاده از یک سلسله تکنیک های شناختی و رفتاری می توان با خطاهای شناختی که عامل مهمی در تبدیل نمودن حالت نگرانی عادی به حالت نگرانی غیر عادی می باشند مقابله نمود از جمله ی این تکنیک ها می توان به تکنیک آزمایش رفتاری اشاره نمود. در تکنیک آزمایش رفتاری شخصی که حالت نگرانی غیر عادی و یا مرضی را به صورت مزمنی تجربه می کند در مورد رویدادی که رخ دادن آن سبب ایجاد نگرانی در وی شده است دو باره به تفکر می پردازد . برای اجرای تکنیک آزمایش رفتاری شخص می تواند خلاصه ای از رویداد ی که سبب ایجاد نگرانی شدید در وی شده را روی صفحه ای از کاغذ بنویسد و سپس انواع افکار ناراحت کننده در مورد آن رویداد را مشخص نموده و تلاش نماید افکار متفاوتی به جای آن افکار را به ذهن آورد . تکنیک دیگری که استفاده از آن می تواند خطاهای شناختی را در اشخاصی که میزان سطح نگرانی آنان در حالت غیرعادی قرار دارد را کاهش دهد تکنیک پرسیدن از اشخاص دیگر در مورد روش های مقابله ی آنان با رویداد های نگران کننده است . استفاده از این تکنیک می تواند موجب کاهش خطاهای شناختی و آموزش روش های جدید برای مقابله با حالت نگرانی شود .

عوامل بیرونی و درونی می توانند در ایجاد نگرانیهای غیرعادی نقش داشته باشند . عواملی که ترس ها را ایجاد می نمایند مانند روبرو شدن با رویدادهای ترسناک در گذشته ( مانند تصادفات شدید رانندگی و یا روبرو شدن با مصیبت های طبیعی مانند زلزله و سیل ) و شاهد رخ دادن رویداد وحشتناک برای دیگران بودن از عوامل بیرونی هستند که در ایجاد نگرانیهای غیرعادی نقش دارند. افکار و یا تصاویر ذهنی مکرر در مورد احتمال رخ دادن رویدادهای وحشتناک از عوامل درونی ایجاد کننده ی حالت نگرانی غیرعادی می باشند . به نظر شناخت درمانگران جدید علاوه بر عواملی سبب ایجاد حالت نگرانی می شوند عواملی هم وجود دارند که سبب حفظ حالت نگرانی می گردند از جمله ی این عوامل می توان به وجود اعقادات مثبت و یا منفی در مورد حالت نگرانی اشاره نمود. وجود اعتقادات مثبت در مورد لزوم نگران بودن یکی از عوامل حفظ حالت نگرانی است از جمله ی این اعتقادات مثبت می توان به پنج اعتقاد زیر اشاره نمود:

-نگران بودن به من انگیزه ی لازم برای انجام کارهایم را می دهد

-نگران بودن به من کمک می کند تا بتوانم راه حل مسایل را پیدا کنم.

-نگران بودن مرا برای بدترین حالت ممکن آماده می کند

-نگران بودن به من کمک می کند تا از موارد ناخوشایند اجتناب کنم 

-نگران بودن سبب می شود موارد ناخوشایند برای من اتفاق نیفتد.

به نظر شناخت درمانگران جدید نقش اعتقادات منفی در حفظ و یا تشدید حالت نگرانی بیشتر از نقش اعتقادات مثبت است. برخی از از اعتقادات منفی در این زمینه عبارتند از :

-نگرانی من می تواند سبب از دست دان کنترل رفتارهایم گردد.

-نگران بودن من خطرناک است و موجب آسیب جسمانی و روانشناختی من می شود.

 برای مقابله با حالت نگرانی غیرعادی نباید از روش های اجتنابی و روش های کنترل فکر استفاده نمود.

-روش های اجتنابی : روش های اجتنابی به مجموعه روش هایی گفته می شود که استفاده از آنها سبب می شود شخص از روبرو شدن با رویدادها و یا افکار نگران کننده خوداری نماید. زمانی که شخص از محرک نگران کننده اجتناب می کند وی فرصت لازم را برای تجزیه و تحلیل ذهنی مناسب با رویداد ناراحت کننده ای که با آن روبرو شده است را نخواهد داشت و در نتیجه ذهن وی نمی تواند پاسخ مناسبی در برابر محرک های نگران کننده ارایه دهد.

روش های کنترل فکر: در روش های کنترل فکر از روش هایی مانند توجه برگردانی (Distraction) و تلاش برای ذهن آوردن افکار مثبت استفاده می شود. در روش توجه برگردانی شخص سعی می کند به جای توجه به افکار نگران کننده ی خود بر روی  افکار خوشایند و یا خنثی متمرکز شود.

چند روش مفید برای کاهش نگرانی های غیرعادی عبارتند از :

-استفاده از روش های آرمیدگی: استفاده ی روزمره از تکنیک های آرمیدگی سبب می گردد که میزان شدت حالت نگرانی کاهش یابد. روش های آرمیدگی بسیاری برای مقابله با حالت نگرانی وجود دارد. از جمله ی این روش ها می توان به روش  آرمیدگی عضلانی پیشرونده و روش آرمیدگی تنفسی اشاره نمود. اساس استفاده از روش های آرمیدگی بر پایه ی اصل بازداری متقابل است . اصل بازداری متقابل بیان می دارد که در یک لحظه امکان آنکه شخص بتواند حالت آرامش و یا حالت نگرانی و اضطراب را داشته باشد وجود ندارد و لذا اگر شخص بتواند با استفاده از روش های آرمیدگی عضلانی و تنفسی خود را در حالت راحتی و آرامش قرار دهد حالت نگرانی و اضطراب وی از بین خواهد رفت.

استفاده از روش بازسازی شناختی: بر اساس نظر شناخت درمانگران یکی از علل اصلی ایجاد نگرانیهای غیرعادی فعالیت برخی از افکار منفی می باشد. این افکار در اثر وجود برخی از خطاها یا تحریفات شناختی ایجاد می شوند . به نظر شناخت درمانگران جدید تنها وجود افکار منفی نمی تواند عامل اساسی در ایجاد اضطرابات و نگرانیهای غیرعادی باشد و عامل اصلی ایجاد اضطرابها و نگرانیهای غیرعادی وجود نوعی سیستم تجزیه و تحلیل اطلاعات در ذهن می باشد که گرایش به توجه زیاد به منابع تهدید وگرایش زیاد به آگاهی از علل رخ دادن مسایل و رویدادها دارد.

منابع

                                             Davey.G.&.Wells.A.(2006).worry and its psychological disorder .New York: John wiley & sons lnc.     

                                                                         Kase.L. &. Ledley.D.(2007). Anxiety disorder. New York: John wiley& sons Inc  

                                        

                                                   Nutt.D. &. Ballenger.J. (2003). Anxiety disorder. New York : Blackwell science press                           

              

                                                                                                   .Wolfe.B.(2005).Understand and treating anxiety disorder                                                                                                                                                                             

                                                                                                                    New York : American psychological association

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط اشاره به نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

96/3/18

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی ):تبریز ،خیابان ،17شهریور جدید ، بالاتر از تقاطع خیابان طالقانی ، برج سینا ، طبقه ی هفتم

تلفن :04135559866و 09144015140

بازدیدها: 799