شش روش کاربردی برای کاهش تعارضات زوجها

مشکلات و تعارضات مکرری که زوجها در طول زندگی مشترک شان تجربه می کنند یکی از عواملی است که خطر جدایی آنان را به صورت معناداری بالا می برد. تلاش زوجها برای حل مشکلات و تعارضات پیش آمده در زندگی مشترک شان ، عاملی موثر در پیشگیری از وقوع طلاق و جدایی آنان می باشد. در ایجاد و یا تداوم تعارضات و مشکلات زوجها عوامل مختلفی از جمله عدم احترام گذاشتن به یکدیگر ، عدم توجه به سخنان همدیگر و داشتن انتظارات زیاد از همدیگر نقش دارند. اگرچه برای حل مشکلات و تعارضات شدید زوجها می توان از روش های مختلف درمانی مانند زوج درمانی استفاده نمود اما در مواقعی که میزان شدت مشکلات و تعارضات زوجها در حد خفیف و یا در حد متوسط است . در چینن مواقعی بکار بردن برخی از روش ها ی ساده می تواند به زوجها کمک کند تا بتوانند با مشکلات و تعارضات بوجود آمده به صورت بهتری مقابله نمایند . هدف از تالیف این مقاله آموزش روش هایی ساده  به زوجها برای حل مشکلات و تعارضاتی است که در زندگی مشترک شان با آنها روبرو می شوند. در طول این مقاله کوشش نمود ه ام روشهایی پیشنهاد نمایم که اجرای آنها توسط زوجها آسان باشد و کارآمدی مناسبی در حل مشکلات و تعارضات زوجها داشته باشد. شش روش زیر که بکار بردن آنها می تواند در کاهش مشکلات و تعارضات زوجها موثر باشد عبارتند از :

 1-آشنایی با روش های افزایش دهنده ی میزان صمیمت

تلاش زوجها برای افزایش دادن میزان صمیمت با یکدیگر به عنوان یکی از عوامل موثر در کاهش میزان تعارضات و مشکلات آنان مطرح می باشد. افزایش میزان صمیمت بین زوجها با افزایش میزان ارتباطات متقابل و افزایش میزان آستانه ی تحمل آنان در برابرسخنان و رفتارهای آزاردهنده ی همدیگر همراه است . همچینن ارتباط معکوسی بین میزان صمیمت زوجها با میزان تعارضاتی که آنان در زندگی مشترک شان تجربه می نمایند وجود دارد. به عبارت دیگرهرچه میزان صمیمت زوجها با یکدیگر بیشتر می گردد به همان اندازه میزان تعارضات آنان با یکدیگر کمتر و برعکس هرچه میزان صمیمت زوجها با یکدیگر کمتر می گردد به همان اندازه میزان تعارضات آنان با یکدیگر بیشتر می شود.

استفاده ی زوجها از روش های زیر به افزایش میزان صمیمت آنان کمک می کند:

الف -روش تقویت احساس همدلی

کارل راجرز ، روانشناس معروف که روش روان درمانی مراجع محوری را ابداع نموده است اعتقاد دارد که احساس همدلی عبارت از میزان توانایی برای قراردادن خود در جای شخص دیگر و دیدن دنیا از طریق چشمان وی می باشد.با تقویت شدن احساس همدلی در زوجها میزان ظاهر شدن هیجانات مثبت در آنان افزایش می یابد . همچینن با افزایش میزان احساس همدلی میزان ارتباطات متقابل زوجها با یکدیگر نیز به صورت معناداری بالا می رود.

ب- تلاش برای عدم انکار نقاط ضعف خود

تلاش زوجها برای انکار نقاط ضعف خود یکی از علل احتمالی کاهش میزان صمیمت در بین زوجها می باشد. اگر انکار نقاط ضعف خود ، از سوی زوجها به عنوان عاملی تکراری و روزانه باشد آن را می توان به عنوان استفاده از نوعی مکانسیم دفاعی رشد نیافته در نظر گرفت که برخی از زوجها از آن به صورت پی در پی و به صورت ناهشیارانه برای کاهش میزان اضطراب و نگرانی شان بهره می گیرند.

 از سوی دیگر نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد استفاده از روش های زیر به زوجها کمک می کند تا بتوانند میزان صمیمت خود را با یکدیگر افزایش دهند:

1-تلاش برای بالا بردن میزان سطح تحمل خود در برابر سخنان انتقاد آمیز و رفتارهای آزاردهنده ی یکدیگر.

2-افزایش میزان گفتگوهای روزانه با یکدیگر.

3-تمرکز بر روی نقاط قوت همدیگر.

4-عدم اصرار برای ایجاد  تغییر اساسی در ویژگیهای شخصیتی همدیگر.

5- تشویق همدیگر برای ایجاد تغییر در برخی از رفتارهای نامطلوب همدیگر

2-تلاش برای نزدیک نمودن فاصله بین سطح انتظارات از همدیگر با سطح واقعیتهای موجود

یکی ازعوامل مهم در بهبود میزان ارتباطات متقابل زوجها ، نزدیک تر نمودن فاصله بین سطح انتظارات زوجها از همدیگر با سطح واقعیتهای موجود می باشد. فاصله ی زیاد بین این دو سطح موجب می شود میزان رضایت زوجها از یکدیگر به میزان قابل توجهی کاهش یابد. همچینن دراثر فاصله ی زیاد بین سطح انتظارات زوجها از همدیگر با سطح واقعیتهای موجود میزان ظاهرشدن هیجانات منفی ( مانند هیجان خشم و هیجان غمگینی ) در بین زوجها افزایش می یابد. زوجهایی که میزان فاصله بین سطح انتظارات آنان از همدیگر با سطح واقعیتهای موجود زیاد می باشد در مقایسه با سایر زوجها از میزان احساس رضایت کمتری در زندگی شان برخوردار هستند و میزان تعارضات آنان در زندگی مشترک شان در مقایسه با سایر زوجها بسیار بالاتر می باشد. عوامل مختلفی در ایجاد فاصله بین میزان سطح انتظارات زوجها با همدیگر با سطح واقعیتها نقش دارند . تلاش زوجها برای شناسایی و مقابله با این عوامل می تواند در تداوم زندگی مشترک آنان نقش مهمی را داشته باشد.

برخی از عوامل مهمی که در ایجاد فاصله بین سطح انتظارات زوجها ازهمدیگر وسطح واقعیتهای موجود نقش دارند عبارتند از :

1-منابع یادگیریهای قبلی در زمینه ی میزان سطح ایده ال انتظارات ازهمسر

منابع یادگیری قبلی زوجها در زمینه ی میزان سطح ایده ال انتظارات از همسر می تواند والدین ، دوستان و یا همکاران باشد . زمانی که منابع یادگیری زوجها دراین زمینه متنوع است امکان دارد اطلاعات مختلف ارایه شده از منابع فوق در تعارض آشکار با یکدیگر قرار گیرند و در نتیجه زوجها دراین زمینه مشکلات زیادی را تجربه نمایند.

2- ویژگیهای شخصیتی زوجها

واژه ی شخصیت به مجموع ویژگیهای نسبتا دایمی شخص اشاره می نماید . این ویژگیها خود را قالب رفتارهای خاص نشان می دهند و در اکثر مواقع دیگران شخص را با تکیه به این ویژگیها می شناسند. توجه به ویژگیهای شخصیتی بیشتر ازاین جهت اهمیت دارد که ویژگیهای شخصیتی در اکثرمواقع یکی ازعوامل اساسی تعیین کننده ی رفتارهای شخص درموقعیتهای مختلف می باشند. زمانی که برخی از ویژگیهای شخصیتی زوجها در حد بهنجار و یا مطلوب نباشند مانند زمانی که میزان احساس همدلی بسیار پائین و یا میزان حالت خود شیفتگی بسیار بالا می باشد احتمال آنکه میزان سطح انتظارات زوجها از همدیگر با سطح واقعیتها فاصله ی زیادی پیدا نماید بیشتر می گردد.

چند روش مهم که زوجها با استفاده از آنها می توانند سطح انتظارات خود ازهمدیگر را به سطح واقعیتها نزدیکتر نمایند عبارتند از:

1-تلاش برای افزایش میزان سطح احساس همدلی

2-کوشش برای افزایش میزان تصمیم گیریهای مشترک در مورد مسایل مختلف زندگی

3-تلاش برای کاهش توجه به موارد ایده ال و یا غیرواقعی

4- تلاش برای افزایش میزان توجه به واقعیتهای موجود

 3-فراگیری روش های افزایش دهنده ی میزان توجه به سخنان همدیگر

تداوم ارتباط متقابل بین زوجها مانند هر نوع ارتباط متقابل دیگر نیازمند تلاش های فراوان می باشد. عوامل مختلفی در تداوم ارتباط متقابل بین زوجها دخالت دارند. یکی از این عوامل میزان تلاش زوجها برای توجه مداوم به سخنان همدیگر می باشد. توجه مداوم زوجها به سخنان همدیگر میزان تعارضات موجود بین آنان را کاهش داده و سبب افزایش میزان ارتباطات متقابل زوجها می گردد. زوجها با استفاده از روش های مختلف می توانند به یکدیگر نشان دهند که به سخنان همدیگر توجه دارد. یکی از این روش ها ،روش گوش دادن فعال می باشد. در روش گوش دادن فعال ، زوجها با نشان دادن برخی از علایم رفتاری( مانند برقراری تماس چشمی و یا تکان دادن سر به نشانه ی تائید سخنان همدیگر) تلاش می نمایند به یکدیگر نشان دهند که به سخنان همدیگر گوش فرا می دهند. زمانی که یکی از زوجها و یا هر دو آنان به صورت مکرر به سخنان همدیگر توجه نمی کنند فرایند گفتگوی زوجها می تواند به نوعی فرایند تکراری و ناکارآمد تبدیل شود که در جریان آن تنها موضوعات حاشیه ای و بی اهمیت مطرح می شوند و هر یک از زوجها تلاش می کنند بدون آنکه به محتوای سخنان همدیگر توجه نمایند بر روی درستی سخن خود اصرار ورزند. ایجاد چینن وضعیتی در جریان گفتگوهای زوجها با یکدیگر احتمال دارد میزان تبادلات رفتاری آنان را کاهش داده و بر روی حالت صمیت و نزدیکی آنان اثرات مخربی را بجا بگذارد.

استفاده ی زوجها از روش های زیر می تواند به آنان کمک نماید تا میزان توجه خود را به سخنان همدیگر افزایش دهند:

1-برقراری تماس چشمی با یکدیگر به هنگام گفتگو

2-انجام برخی از رفتارهای حرکتی ( مانند تکان دادن سر ) برای تائید سخنان همدیگر

3-گوش دادن فعال

4-تلاش برای برقراری تعادل بین میزان سخن گفتن و میزان گوش دادن به سخنان همدیگر

5-ابراز احساسات واقعی در قالب بیان سخنان مناسب

6-مقابله با فرضیه های ذهنی ناراحت کننده ای که در مورد معنای سخنان و رفتارهای نامناسب همدیگر در ذهن شان شکل گرفته است

7-تلاش برای عدم بیان سخنان نیش دار

 4-فراگیری روش های ابرازمناسب هیجانات منفی

توانایی برای ابراز مناسب هیجانات منفی با کاهش میزان تنشهای درونی ، افزایش میزان ارتباطات متقابل و افزایش میزان صمیت و نزدیکی زوجها ارتباط دارد. در اغلب مواقع انجام گفتگوها بین زوجها با ابرازهیجانات مختلف از سوی آنان همراه می باشد و اختصاص دادن فرصتی مناسب از سوی زوجها برای انجام گفتگوها با یکدیگر می تواند یکی از ابزارهای مهم برای ابراز هیجانات مختلف باشد . زمانی که هیجانات منفی توسط  زوجها بیان نمی شود و یا با استفاده از روش های نادرستی ( مانند عدم توجه به سخنان یکدیگر و یا کاهش میزان ابراز محبت به همدیگر) ابراز می گردد میزان تنش و ناراحتی در ارتباطات متقابل زوجها افزایش می یابد و سطح ارتباطات متقابل بین زوجها نیز به حداقل خود می رسد . به نظر می رسد بسیاری از زوجها به دلایل مختلف از جمله عدم فراگیری روش مناسب ابراز اعتراضات یا افزایش حالت اضطراب و ترس قادر به نشان دادن هیجانات منفی خود از طریق روش های مناسب نمی باشند.

در بسیاری از موارد استفاده از روش ابراز جرات مندی (Assertiveness Method) بهترین راه برای ابراز هیجانات منفی می باشد . زوجها به راحتی می توانند این روش را فرا بگیرند و در موقعیتهای مختلف آن را بکار ببرند. در آموزش روش ابراز جرات مندی به این نکته ی مهم تاکید می شود که اعتراض به رفتارها و یا سخنان نامناسب دیگران باید از کمترین میزان شروع شده و در صورت موثر واقع نشدن اعتراض صورت گرفته، میزان اعتراض بتدریج افزایش یابد. استفاده ی مکرر زوجها از روش ابراز جرات مندی سودهایی از جمله کاهش میزان سرکوب شدن هیجانات منفی ( مانند هیجان خشم ) ، کاهش میزان انتقادات به همدیگر و کاهش میزان تنش ها در زندگی زوجها را به دنبال دارد.

5-فراگیری و بکار بردن روش حل مساله

روش حل مساله یکی از روش های مناسب برای حل انواع مشکلات و تعارضاتی است که زوجها در زندگی خود با آنها روبرو می شوندمی باشد . همچینن زوجها می توانند از روش حل مساله برای مقابله با برخی از انواع مشکلات روانشناختی ( مانند مشکل افسردگی و یا مشکل اضطراب ) که در زندگی روزمره شان آنها را تجربه می نمایند استفاده کنند.

اجرای روش حل مساله شامل انجام شش مرحله ی زیراست:

1-تعریف واضح و روشن از مساله: در این مرحله زوجها مساله ای که با آن روبرو شده اند را به صورت واضحی برای خود تعریف می نمایند. اجرای این مرحله از این جهت ضروری است که در بسیاری از مواقع علت ناتوایی زوجها در حل مسایل خود ، ناشی ازعدم توانایی آنان در تعریف دقیق و روشن مساله ای است که با آن روبرو شده اند می باشد.

2- تعیین اهداف مناسب برای حل مساله: عدم تعیین اهداف مناسب و یا در نظر گرفتن اهداف غیرقابل دسترس برای حل مساله ای که زوجها با آن روبرو شده اند می تواند یکی از علل عدم توانایی زوجها در پیدا نمودن راه حل های مناسب برای مشکلات و تعارضاتی که با آن روبرو شده اند باشد. 

3-به ذهن آوردن راه حلهای احتمالی: این مرحله به نام مرحله ی بارش فکری هم نامیده می شود. زوجها در طول این مرحله کوشش می نمایند تمام راه حلهای احتمالی برای حل مساله ای که با آن روبرو شده اند را بدون در نظر گرفتن موثر و یا ناموثر بودن آنها به ذهنشان بیاورند.

4-انتخاب راه حل مناسب از بین راه حلهای احتمالی: در این مرحله زوجها مزیت ها و ایرادهای راه حلهای احتمالی که به ذهنشان آورده اند را بررسی نموده و راه حلی که بیشترین مزیت و کمترین ایراد را داشته باشد به عنوان راه حل مناسب برای حل مساله ای که با آن روبرو شده اند انتخاب می نمایند.

5-اجرای راه حل انتخاب شده: در این مرحله زوجها مقدمات لازم برای اجرای راه حل انتخاب شده را فراهم می نمایند و راه حل انتخاب شده را اجرا می کنند.

6-ارزیابی میزان کارآیی راه حل اجرا شده: این مرحله آخرین مرحله ی اجرای روش حل مساله است و هدف از اجرای این مرحله ، بررسی میزان کارآیی راه حل اجرا شده می باشد. زمانی که نتایج اجرای راه حل نشان دهد که راه حل اجرا شده ازمیزان کارآیی خوبی برخوردار است مراحل اجرای روش حل مساله خاتمه می یابد و زوجها می توانند در موقعیتهای مشابه دیگر نیز از این راه حل بدست آمده استفاده نمایند.

 6-تلاش زوجها برای افزایش میزان احساس تعهد برای رسیدن به اهداف تعیین شده در زندگی مشترک

میزان احساس تعهد زوجها برای رسیدن به اهدافی که در زندگی مشترک شان تعیین نموده اند عاملی موثر در بهبود کمی و کیفی وضعیت زندگی آنان می باشد. وجود احساس تعهد زوجها برای رسیدن به اهدافی که در زندگی مشترک شان تعیین نموده اند سبب افزایش میزان درک متقابل ، افزایش میزان ارتباطات متقابل و کاهش میزان تعارضات زوجها می گردد. برخی دیگر از اثرات وجود احساس تعهد زوجها برای رسیدن به اهداف تعیین شده در زندگی مشترک عبارتند از

1-کاهش میزان هیجانات منفی تجربه شده مانند هیجان خشم ، غمگینی و ترس

2- افزایش میزان توانایی برای مقابله با بحرانهای زندگی

3-کاهش میزان احساس ناامیدی

4-افزایش میزان توانایی برای حل مسایل ازطریق روش های منطقی

5-کاهش میزان انتقادات ازهمدیگر

در تعیین میزان احساس تعهد زوجها برای رسیدن به اهدافی که در زندگی مشترک شان تعیین نموده اند عوامل مختلفی مانند نوع ویژگیهای شخصیتی ، میزان موفقیتهای قبلی در زندگی و تجربیات قبلی زوجها نقش دارند.

برخی از روش هایی که استفاده از آنها موجب افزایش میزان احساس تعهد زوجها برای رسیدن به اهداف تعیین شده در زندگی مشترک شان می شود عبارتند از:

1-تلاش برای افرایش میزان اعتماد به نفس.

2-عدم استفاده از روش فرافکنی مشکلات.

3-تلاش برای افزایش میزان احساس مسئولیت پذیری.

4-تلاش برای ایجاد تغییر در برخی از ویژگیهای نامطلوب شخصیتی خود (مانند ویژگی نیاز شدید برای دریافت توجه)

5-تلاش برای وضع قوانین مناسب در درون خانواده

6-تلاش برای نزدیک تر نمودن میزان سطح انتظارات از همدیگر با سطح واقعیتهای موجود.

منابع

Noller.P&Karantzas.(2012 ).John wiley Handbook of couple therapy .New york: John wiley &sons publication

                                      Oleary.G.(2014).The couple psychotherapy . .Newyork: John wiley &sons publicatio

                  Ponzetti.J.(2003).International encyclopedia of marriage and family Newyork:Thomson press

 

 تالیف دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی)

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

1400/1/5

آدرس دفتر روانشناسی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی): تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید ، حدفاصل خیابانهای طالقانی و ارتش ، ساختمان سینا ، طبقه ی هفتم

تلفن 35559866

 

بازدیدها: 566