روش های موثر در کاهش میزان تعارضات زوجها (بخش اول )

 

مشکلات و تعارضات مکرری که زوجها در طول زندگی مشترک شان تجربه می کنند یکی از عواملی است که خطر جدایی آنان را به صورت معناداری بالا می برد. تلاش زوجها برای حل مشکلات و تعارضات پیش آمده در زندگی مشترک شان ، عاملی موثر در پیشگیری از وقوع طلاق و جدایی آنان می باشد. در ایجاد و یا تداوم تعارضات ومشکلات زوجها عوامل مختلفی از جمله عدم احترام گذاشتن به یکدیگر ، عدم توجه به سخنان همدیگر و داشتن انتظارات زیاد از همدیگر نقش مهمی را دارند. اگرچه برای حل مشکلات و تعارضات شدید زوجها می توان از روش های مختلف درمانی مانند خانواده درمانی استفاده نمود اما درمواقعی که میزان شدت مشکلات و تعارضات زوجها در حد خفیف و یا متوسط است بکار بردن برخی از روش ها ی ساده و موثر توسط زوجها می تواند به آنها کمک کند تا بتوانند با مشکلات و تعارضات بوجود آمده در زندگی مشترک شان به صورت بهتری مقابله نمایند. در این سلسله از مقالات تلاش خواهم نمود که برخی از این روش هارا توضیح دهم و در این مقاله سه تا از این روش ها را توضیح می دهم :

1- استفاده از روش حل مساله برای مقابله با مسایل مختلف

 یکی از روش های مناسبی که زوجها می توانند برای حل مشکلاتی که در زندگی مشترک شان بوجود می آید از آن استفاده نمایند روش حل مساله می باشد. از روش حل مساله همچینن می توان برای مقابله با مشکلات روان شناختی (مانند افسردگی و اضطراب ) نیز استفاده نمود.

فرا گیری اجرای روش حل مساله آسان می باشد و اجرای این روش با آموزش مراحلی صورت می گیرد. این مراحل عبارتند از :

1-تعریف واضح و روشن از مساله: در این مرحله شخص باید با مساله ای که با آن روبرو شده است را به صورت واضح و روشن برای خود تعریف نماید. اجرای این مرحله به شخص کمک می نماید با تمام ابعاد مساله ای که با آن روبرو شده است آشنا شود و همچینن با برخی از اعتقادات نادرستی ( مانند عدم وجود راه حل مناسب برای آن مساله) که احتمالا در ذهنش وجود دارد مقابله کند.

2-تعیین اهداف حل مساله: عدم تعیین اهداف مناسب و یا در نظر گرفتن اهداف غیر واقعی و غیر قابل دسترس برای حل مساله ای که شخص با آن روبرو شده است یکی از علل عدم توانایی در پیدا نموده راه حلهای مناسب برای آن مساله می باشد.  با اجرای این مرحله هر شخص موفق خواهد شد که برای خود اهداف واقعی و قابل دسترس را برای حل مساله ای که با آن روبرو شده است را تعیین نماید.همچینن اجرای این مرحله به شخص کمک می نماید با انتظارات نامناسبی که از خود در مورد حل آن مساله دارد مقابله کند و در نتیجه احتمال یافتن راه حلی مناسب برای مساله ای که با آن روبرو شده است را افزایش دهد.

3-به ذهن آوردن راه حلهای احتمالی : این مرحله به نام مرحله بارش فکری هم نامیده می شود . در طول این مرحله شخص باید کوشش نمائد تمام راه حل های احتمالی برای حل مساله ای که با آن روبرو شده است را بدون در نظر گرفتن موثر و یا غیرموثر بودن آن راه حل ها  ، را به ذهنش بیاورد.

4-انتخاب راه حل مناسب از بین راه حلهای احتمالی : در این مرحله شخص باید کوشش نمائد موثر و یا غیر موثر بودن راه حلهای احتمالی که به ذهنش آورده است را مورد بررسی قرار دهد و مزیتها و ایرادات هر یک از آن راه حلهای پیشنهادی را سنجیده و راه حلی که بیشترین مزیت و کمترین ایراد را داشته باشد را به عنوان راه حلی نهایی برای حل مساله خود انتخاب کند.

5-اجرای راه حل انتخاب شده : در این مرحله شخص ابتدا باید مقدمات اجرای راه حل انتخاب شده را فراهم نمائد و سپس راه حل انتخاب شده را اجرا کند.

6-ارزیابی کارآیی راه حل انتخاب شده: زمان اجرای این مرحله بعد از مرحله ی اجرای راه حل انتخاب شده است .  در این مرحله شخص باید میزان کارآیی راه حل اجرا شده در مقابله با مساله ی مورد نظر را بررسی کند و اگر مشاهده نمود که راه حل اجرا شده از کارآیی خوبی برخوردار است مراحل اجرای روش حل مساله خاتمه می یابد و شخص می تواند در موقعیتهای مشابه در آینده نیز از این راه حل استفاده کند.

 2-نزدیک نمودن سطح انتظارات با واقعیتها

وجود سطح انتظارات مناسب زوجها از همدیگر و تلاش آنان برای مناسب تر نمودن سطح انتظارات با واقعیتهای موجود یکی از عوامل مهم در بهبود کمیت و کیفیت ارتباطات متقابل زوجها با یکدیگر می باشد. زمانی که سطح انتظارات زوجها از همدیگر به واقعیتها نزدیک می گردد میزان سطح رضایت آنان از زندگی مشترک شان افزایش می یابد. همچینن در اثر تاثیر این عامل میزان سطح هیجانات منفی (مانند حالت خشم و یا غمگینی ) در زوجها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. زوجهایی که سطح انتظار آنان از همدیگر مناسب نمی باشد در مقایسه با سایر زوجها  از میزان سطح رضایت کمتری در زندگی مشترک شان برخوردار هستند و میزان سطح مشکلات و تعارضات آنان با یکدیگر بسیار بالاتر از سایر زوجها می باشد. عوامل مختلفی در ایجاد انتظارات نامناسب زوجها از یکدیگر نقش دارند. توانایی زوجها برای شناسایی این عوامل می تواند زمینه ساز آغاز تلاش ها ی آنان برای تغییر در زمینه های مختلف مربوط به زندگی مشترک شان باشد. دو مورد از عواملی که در ایجاد انتظارات نامناسب زوجها از همدیگر نقش مهمی دارند عبارتند از :

1-تجربیات و یادگیریهای گذشته : تجربیات و یادگیریهای قبلی زوجها در ایجاد انتظارات نامناسب زوجها از همدیگر نقش مهمی را دارند. 

2-ویژگیها و صفات شخصیتی : ویژگیها و صفات شخصیتی مجموعه رفتارهایی هستند که اشخاص آنها را به صورت مداوم نشان می دهند . ویژگیها و صفات شخصیتی بر روی زندگی اشخاص مسلط بوده و در اکثر اوقات عامل اساسی تعیین کننده نوع رفتارهای آنان در موقعیتهای مختلف می باشد.  وجود برخی از ویژگیها و صفات شخصیتی در زوجها مانند حالت خود دوستی زیاد و عدم احساس همدلی در رشد انتظارات نامناسب آنان از یکدیگر نقش مهمی را دارند.

چند روش که زوجها می توانند با استفاده از آن در نزدیک نمودن سطح انتظارت با واقعیتهای موجود  موفقیتب بشتری حاصل کنند عبارتند از :

-تلاش برای افزایش دادن میزان احساس همدلی نسبت به یکدیگر

-تلاش برای تصمیم گیریهای مشترک در امور زندگی

-کاهش توجه به ایده ال ها و در مقابل توجه بیشتر به واقعیتها

-مقابله با حالت کمال طلبی بالا

 3-استفاده از روش های افزایش دهنده ی میزان توجه به سخنان همدیگر

ارتباط بین زوجها مانند برقراری هر ارتباط دیگر نیازمند تلاش های فراوان می باشد.  یکی از عوامل موثر در ایجاد و تداوم ارتباط بین زوجها توجه مداوم آنان به سخنان همدیگر ست. توجه زوجها به سخنان همدیگر به تداوم هرچه بیشترجریان گفتگوها بین آنها کمک نموده و میزان تعارضات و اختلافات آنان را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. یکی از نشانه های مهم توجه زوجها به سخنان یکدیگر برقراری تماس چشمی و استفاده از برخی رفتارهای غیرکلامی (مانند تکان دادن سر به نشانه تائید نمودن سخنان همدیگر) می باشد. . یکی دیگر از نشانه های توجه زوجها به سخنان همدیگر که به تداوم جریان گفتگوهای آنان کمک می نماید استفاده آنان از نوع خاصی از گوش فرا دادن به سخنان همدیگر است که اصطلاحا فرایند گوش نمودن فعال نامیده می شود. در جریان گوش نمودن فعال زوجها باید کوشش کنند تا تمام توجه خود را به سوی سخنان همدیگر هدایت نمایند . روانشناسان استفاده زوجها از روش گوش نمودن فعال را یکی از عوامل مهم در افزایش میزان کمیت و کیفیت گفتگوهای آنان می دانند. زمانی که به صورت مکرر یکی از زوجها و یا هر دو آنها به سخنان همدیگر توجه ندارند احتمال دارد فرایند گفتگوی آنان به نوعی فرایند تکراری و ناکارآمد تبدیل شود که در جریان آن تنها موضوعات حاشیه ای و بی اهمیت مطرح می شود. در چنین حالتی هر یک از زوجها تلاش می کند که سخن خود را بگوید بدون آنکه به سخن همسر خود توجه داشته باشد. ایجاد چینن فرایند نادرستی درجریان گفتگو بین زوجها میزان تبادلات رفتاری آنان را کاهش داده و در نهایت میزان صمیت و نزدیکی آنان را به حداقل خود می رساند. از دیگر عوارض احتمالی عدم توجه زوجها به سخنان همدیگر افزایش قابل توجه میزان ظاهر شدن برخی ازهیجانات منفی ( مانند هیجان خشم و یا غمگینی) در بین آنان می باشد . افزایش میزان هیجانات منفی در بین زوجها می تواند همراه با کاهش میزان سطح تحمل آنان در برابر تعارضات و اختلافات بوجود آمده در زندگی مشترک باشد.

دو روش که زوجها با کمک آنها می توانند به سخنان همدیگر توجه بیشتری نمایند عبارتند ار :

1-روش گوش دادن فعال: در این روش زوجها تمام توجه خود را به سخنان همدیگر هدایت می کنند و در آنان علائم غیر کلامی مربوط به توجه نمودن (مانند تکان دادن سر و یا تماس چشمی ) کاملا بارز می باشد .

 2-روش برقراری تعادل بین میزان سخن گفتن و گوش فرا دادن : در این روش زوجها تلاش می نمایند که در جریان گفتگوی خود تعادلی بین میزان سخن گفتن و گوش فرا دادن برقرار نمایند . برقراری تعادل بین میزان سخن گفتن و گوش فرا دادن می تواند سبب افزایش میزان رضایت زوجها از ارتباطات متقابل شان و تلاش هر چه بیشتر آنان برای گوش نمودن بهتر به سخنان همدیگر گردد.

از سوی دیگر زوجها با عمل به توصیه های زیر می توانند میزان توجه خود به سخنان همسرشان را افزایش دهند:

-گوش دادن فعال به سخنان همسزتان : در حالت گوش دادن فعال ، شخص به سخنان گوینده ی سخن توجه زیاد نموده و همراه با گوش نمودن علائم ونشانه هایی مانند تکان دادن آرام سر و یا بیان واژه هایی که نشانه ی تائید سخنان گوینده ی سخن باشد را نشان می دهد. 

– دادن فرصت لازم برای نشان دادن نگرش ها و نظریاتی که همسرتان به شما دارد

-نشان دادن احساسهای واقعی به همسرتان که در قالب سخنان مناسب ابراز می شود

-توجه بیشتر به محتوای سخنان همسرتان در جریان گفتگو و اجتناب از فرضیه سازی در مورد معنای احتمالی سخنان وی 

-برقراری ارتباط چشمی با همسرتان به هنگام سخن گفتن و یا گوش نمودن به سخنان وی 

-اجتناب از بیان سخنان دو پهلو  و انتقاد آمیز در جریان گفتگو با همسرتان

پایان بخش اول

منابع

                             Dattilio.F . (2007).  Contemporary  family therapy. John wiley press

               Fraenkel. P (2002).Prevention of marital  disorder. Newyork: Springer press

        Gurman.A. (2008).Clinical handbook of Couple therapy .Newyork :Guilford press

             Zeitner.d & Richard.M.(2012) .Self within marriage. New york ; Guilford press

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی)

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

12/ 10/ 99

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا: تبریز ، خیابان 17 شهریور جدید، بعد از تقاطع خیابان طالقانی ، ساختمان سینا

شماره تلفن:35559866

 

بازدیدها: 764