روش های موثر برای حل تعارضات و مشکلات زوجها ( بخش هشتم)

زمانی که تعارضات و مشکلات زوجها تداوم یابد می تواند به جدایی زوجها منجر شود . اگرچه شدت برخی از تعارضات و مشکلات زوجها زیاد است و تنها با کمک برگزاری جلسات مشاوره و روان درمانی قابل حل است اما در بسیاری از مواقع زوجها با بکار بردن روش های ساده ولی در عین حال کار آمد می توانند خود به تنهایی با این تعارضات و مشکلات مقابله نمایند . در سلسله مقالاتی که در مورد روش های موثر برای حل تعارضات و مشکلات زوجها به تحریر در می آورم کوشش دارم به برخی از این روش های ساده ولی در عین حال کاربردی اشاره نمائیم . در پی مقاله های قبلی در این مقاله نیز چهار روش آموزش روش ابراز قاطعیت ، روش فراگیری راههای تغییر ویژگیهای شخصیتی نامناسب و انعطاف ناپذیر ، روش تلاش برای رسیدن به حالت خودشکوفایی روان شناختی و روش تلاش برای تغییرسبک تفکر از حالت هیجان مدار به حالت مساله مدار را توضیح خواهم داد.

1-آموزش روش ابراز قاطعیت

روش ابراز قاطعیت یکی از مهارتهای مهم ارتباطی است که فراگیری آن به زوجها کمک می کند تا بهتر بتوانند احساسات مثبت و منفی خود را به همدیگر نشان دهند. زمانی که زوجها به رفتارها و یا سخنان یکدیگر اعتراض دارند استفاده از روش ابراز قاطعیت می تواند جایگزین خوبی برای استفاده از روش های ناکارآمدی مانند روش ابراز خشم یا روش سرکوب نمودن حالت خشم باشد. در بسیاری از کشورها آموزش روش ابراز قاطعیت به عنوان یکی از مهارتهای مهمی که باید به زوجها قبل از ازدواج آموزش داده شود مطرح است.

مراحل فراگیری آموزش روش ابراز قاطعیت شامل دو مرحله ی آموزش فلسفه ی استفاده از روش ابراز قاطعیت و مرحله ی اجرای روش ابراز قاطعیت است.

مرحله اول : آموزش فلسفه ی استفاده از روش ابراز قاطعیت

درمرحله ی آموزش فلسفه ی استفاده از روش ابراز قاطعیت بر روی این نکته تاکید می شود که اگر بیان اعتراض به رفتارها و سخنان نامناسب دیگران به صورت تدریجی و به دور از هر گونه نشان دادن علایم خشم باشد می توان در آن صورت انتظار داشت که در رفتارها و سخنان نامناسب دیگران تغییراتی به وجود آید. همچینن در این مرحله بر روی این اصل تاکید می شود که استفاده از روش ابراز قاطعیت نه تنها سبب کاهش میزان ارتباطات متقابل شخص با دیگران نمی گردد بلکه در صورت اجرای درست آن می توان افزایش میزان ارتباطات متقابل را نیز انتظار داشت. اجرای مرحله ی آموزش فلسفه ی استفاده از روش ابراز قاطعیت بیشتر از این جهت ضروری است که در بسیاری از مواقع موضوعاتی مانند ترس از کاهش میزان ارتباطات متقابل با دیگران و یا ترس از احتمال طرد شدن از سوی دیگران سبب می گردد که احتمال اعتراض مناسب به سخنان و رفتارهای نامناسب دیگران به حداقل خود کاهش یافته و زمینه ی اجرای روش های نامناسبی مانند روش ابراز حالت خشم و یا روش سرکوب نمودن حالت خشم فراهم گردد.

مرحله ی دوم : اجرای روش ابراز قاطعیت

اجرای روش ابراز قاطعیت باید به تدریج و در طی مراحلی انجام گیرد. در بسیاری از مواقع زوجها می توانند استفاده از این روش موثر را جایگزین استفاده از روش های نامناسبی مانند روش ابراز حالت خشم نمایند. یکی از نقاط قوت استفاده از روش ابراز قاطعیت آن است که در این روش زوجها احساسات و هیجانات منفی( مانند هیجان خشم ) همدیگر را تحریک نمی کنند. یکی از اصول اجرای روش ابراز قاطعیت شروع اعتراض از کمترین حالت ممکن است . بر اساس این اصل لازم است شخص اعتراض کننده بتدریج و در صورت موثر نبودن اعتراض قبلی خود میزان شدت اعتراض خود را افزایش دهد. یکی دیگر از اصول اجرای روش ابراز قاطعیت تلاش برای بیان اعتراض به نحوی است که همراه با حالت توهین و تهدید دیگران نباشد. 

 

 

2-فراگیری راههای تغییر ویژگیهای شخصیتی نامناسب و انعطاف ناپذیر

شخصیت ازمجموع رفتارهایی تشکیل یافته است که توسط شخص به صورت نسبتا ثابتی انجام می شوند و معمولا اشخاص دیگر شخص را با تکیه بر روی مشاهده ی این رفتارها می شناسند. ویژگیهای شخصیتی نسبتا ثابت هستند و در بسیاری از مواقع شخص نسبت به نامناسب بودن و لزوم تغییر در این ویژگیها  آگاهی لازم را ندارد و یا در صورت داشتن آگاهی به این موضوع تمایل چندانی برای تغییر در این ویژگیها احساس نمی کند.

بکار بردن روش های های زیر به زوجها کمک می کند تا بهتر بتوانند در برخی از ویژگیهای شخصیتی نامناسب شان ( مانند حالت خود دوستی زیاد ، نیاز شدید به دریافت توجه از سوی دیگران ، وجود وابستگی زیاد و عدم توجه به حقوق دیگران ) تغییراتی را ایجاد نمایند. این روش ها عبارتند از :

-تلاش برای افزایش میزان حالت خوش بینی

-تلاش برای پذیرش خود و دیگران

-تلاش برای کاهش میزان سطح حالت های دفاعی

-تلاش برای افزایش میزان ارتباطات متقابل با دیگران

-تلاش برای افزایش میزان حالت صداقت و درستی در گفتار و عمل

-تلاش برای عدم قضاوت فوری در مورد علل انجام رفتارها ی ناراحت کننده از سوی دیگران

-تلاش برای افزایش میزان کنترل بر روی هیجانات منفی ( مانند هیجان خشم یا هیجان غمگینی )

-تلاش برای بالا بردن میزان آستانه ی تحمل در مقابل رفتارها و سخنان نامناسب دیگران

-تلاش برای بالا بردن میزان احساس همدلی و همدردی با دیگران

 

3-تلاش برای رسیدن به حالت خودشکوفایی روان شناختی

روانشناسانی که طرفدار مکتب روانشناسی انسانگرایی هستند اعتقاد دارند انسانها تمایل ذاتی برای رسیدن به حالت کامل بودن و یا به اصطلاح حالت خود شکوفایی روانشناختی را دارند . به نظر این دسته از روانشناسان تمایل انسانها برای رسیدن به حالت خود شکوفایی روانشناختی اگرچه نوعی نیاز درونی و ذاتی می باشد اما روبرو شدن با برخی از ناکامیهای محیطی احتمال دارد بیشتر انسانها را از راه رسیدن به این حالت مثبت دور نمایند. روانشناسان مکتب انسانگرایی اعتقاد دارند انسانهایی که به مرحله ی خود شکوفایی روانشناختی می رسند خصوصیاتی دارند که آنان را تا حد زیادی از دیگر انسانها جدا می سازد. برای نمونه این اشخاص موفق تر از سایر اشخاص در زمینه های مختلف زندگی مانند زمینه های خانوادگی ، اقتصادی و تحصیلی هستند . از نظر روانشناسان انسانگرا سایر خصوصیات اشخاصی که به حالت خود شکوفایی رسیده اند عبارتند از :

-صبور بودن

-توانایی برای به تعویق انداختن ارضای نیازهای روانشناختی خود

-داشتن حالت مسئولیت پذیری لازم برای انجام مناسب فعالیتها و عمل نمودن به وظایف خود در زندگی

-برعهده گرفتن مسئولیت رفتارها و سخنان نامناسب خود

-توانایی برای برعهده گرفتن مسئولیت شکست های خود

-بالا بودن میزان آستانه ی تحمل در برابر محرک های استرس زا

-اجتناب از قضاوتهای فوری در مورد علل انجام برخی از رفتارها و سخنان خود و سایرین

-پذیرش خود و دیگران

اگرچه رسیدن به حالت خودشکوفایی روانشناختی آسان نمی باشد و رسیدن به این حالت مشروط به برطرف شدن نیازهای اساسی (مانند نیازهای فیزیولوژیک) و نیازهای روانشناختی (مانند نیاز به احساس آرامش و امنیت ) است اما زوجهایی که به حالت خود شکوفایی روان شناختی می رسند احتمال دارد زندگی مشترک کم تنش و در عین حال موفقی را تجربه نمایند .

 

 4-تلاش برای تغییر سبک تفکر از حالت هیجان مدار به حالت مساله مدار

سبک تفکر انسانها را می توان در یکی از دو طبقه ی هیجان مدار و یا مساله مدار قرار داد . انسانهایی که سبک تفکر آنان هیجان مدار است اکثرا در موقع روبرو شدن با رویدادهای ناراحت کننده واکنشهای شدید هیجانی و احساسی از خود نشان می دهند. اما انسانهایی که سبک تفکر آنان مساله مدار می باشد اغلب در موقع روبرو شدن با رویدادهای ناخوشایند زندگی واکنش های هیجانی شدیدی را از خود نشان نمی دهند و در مقابل تلاش می کنند برای رهایی از عواقب رویدادهای ناخوشایند راه حل های مناسبی را پیدا نمایند.

زوجهایی که سبک تفکر آنان مساله مدار می باشد در مقایسه با زوجهایی که سبک تفکر آنها هیجان مدار است تعارضات و مشکلات کمتری را در زندگی مشترک شان تجربه می نمایند.

تلاش زوجها برای ایجاد تغییر در سبک تفکر خود از سبک تفکر هیجان مدار به سبک تفکر مساله مدار می تواند یکی از روش های موثر در کاهش میزان تعارضات و مشکلات آنان در زندگی باشد.

زوجها با عمل به توصیه های زیر می توانند برای تغییر سبک تفکر خود از حالت هیجان مدار به حالت مساله مدار قدمهای مهمی را بردارند.

– عدم قضاوت فوری درمورد علل انجام رفتارهای نامناسب دیگران .

-توجه به نقش مهم سخنان و رفتارهای خود در ایجاد و یا تداوم مشکلات و تعارضات .

 -حساس بودن درمقابل کاهش میزان صمیت با یکدیگر.

– تلاش برای پویا تر نمودن زندگی مشترک .

-تلاش برای حفظ تعادل زندگی مشترک

                                                                                                            منابع                                                                                                                                                                                          

                                                                                                            Dattilio.F . (2007).  Contemporary  family therapy. John wiley press

                                                                                             Fraenlcel. P (2002).Prevention of marital  disorder. New york: Springer press

                                                                                          Zeitner.d & Richard.M.(2012) .Self within marriage. New york ; Guilford Press

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی)

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

96/5/31

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص وانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

 

 

 

 

 

 

 

بازدیدها: 458