روش های موثر برای حل تعارضات و مشکلات زوجها ( بخش ششم )

مشکلات و تعارضات زوجها می تواند به حالتی برسد که زوجها احساس نمایند راه حلی برایحل مشکلات و تعارضات آنان وجود ندارد و مجبور به چدا شدن از همدیگر هستند . بکار بردن برخی از روشهای ساده و در عین حال موثر می تواند به زوجها کمک کند تا خود بتوانند با کمک یکدیگر اقدام به حل مشکلات و تعارضاتی که در زندگی با یکدیگر با انها روبرو شده اند بنمایند در پنج مقاله ی پیشین سعی نموده ام به برخی از این روش های موثر اشاره نمایم و در ششمین بخش این سلسله از مقالات به شش روش به نامهای روش آشنایی و مقابله با عوامل تخریب کننده ی انسجام و یکپارچگی زندگی مشترک ، روش آشنایی و مقابله با نقش مخرب برخی از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری در ایجاد و یا افزایش میزان تعارضات و مشکلات زوجها ، روش استفاده از خدمات مراکز مشاوره ی روانشناختی برای کمک به حل مشکلات و تعارضات مهم زندگی مشترک ،روش آشنایی با روش های افزایش دهنده ی میزان صبوری در برابر سخنان و رفتارهای آزار دهنده ی همدیگر ، روش فراگیری روش های افزایش دهنده ی میزان تبادلات رفتاری و روش آشنایی با روش های شناسایی و مقابله با تحریفات شناختی اشاره خواهم نمود .

1-روش آشنایی و مقابله با عوامل تخریب کننده ی انسجام و یکپارچگی زندگی مشترک

عوامل مختلفی در زند گی مشترک وجود دارند که می توانند انسجام و یکپارچگی آن را برهم بزنند. عدم توجه کافی زوجها به مقابله با این عوامل ، میزان تنش و ناراحتی آنان در زندگی مشترک را افزایش داده و به ارتباطات متقابل آنان آسیب وارد می کند.

برخی از عوامل احتمالی تخریب کننده ی انسجام و یکپارچگی زندگی مشترک زوجها عبارتند از:

-وجود سطح بالایی از رقابت بین زوجها برای کسب قدرت در درون خانواده

-افزایش میزان ابراز هیجانات منفی ( مانند هیجانهای خشم و یا غمگینی ) در بین زوجها

– کاهش میزان ابراز هیجانات مثبت (مانند هیجان شادی و محبت ) در بین زوجها

-توجه زیاد زوجها بر روی نقش رویدادهای گدشته به جای توجه به مسایل جاری زندگی

-عدم اختصاص وقت کافی از سوی زوجها برای انجام گفتگوهای سازنده با یکدیگر

-استفاده ی مکرر زوجها از روش های ناکارآمد ( مانند روش تلافی نمودن ) برای حل تعارضات و مشکلات خود

-عدم توجه کافی زوجها به سخنان همدیگر

-ابراز انتقادات تند و مکرر زوجها به همدیگر

-عدم احساس مسئولیت پذیری کافی زوجها برای تلاش در راه رسیدن به اهداف مشترک

-داشتن انتظارات غیرمنطقی زوجها از همدیگر در زمینه های مختلف

– حالت برانگیختگی زیاد زوجها در مقابل سخنان و رفتارهای ناخوشایند همدیگر

 

 2-آشنایی و مقابله با نقش مخرب برخی از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری در ایجاد و یا افزایش میزان تعارضات و مشکلات

 برخی از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری نامناسب زوجها در ایجاد و یا افزایش میزان تعارضات و مشکلات زوجها نقش مهمی دارند . در اغلب مواقع زوجها تلاش می نمایند ضعفهای خود را در اداره ی مشکلات زندگی پنهان نموده و ویژگیهای شخصیتی و رفتاری همسرشان را عامل اصلی در شکل گیری تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک شان معرفی نمایند. تاکید زیاد زوجها بر روی لزوم تغییر در ویژگیهای شخصیتی و رفتاری همسرشان می تواند موجب بی توجهی آنان در زمینه ی لزوم توجه به ایجاد تغییرات در الگوهای شخصیتی و رفتاری خودشان گردد. آگاه شدن زوجها به وجود ارتباط بین میزان تلاش برای تغییر در ویژگیهای رفتاری و شخصیتی نامطلوب شان و کاهش میزان تعارضات و مشکلات تجربه شده آنان در زندگی مشترک می تواند سبب افزایش میزان انگیزه ی زوجها برای ایجاد تغییرات در ویژگیهای فوق گردد.

برخی از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری زوجها که احتمال تشدید تعارضات و مشکلات را در زندگی مشترک افزایش می دهند عبارتند از:

-عدم وجود حالت صبوری

– وجود آستانه ی تحمل پائین در برابر محرک های تحریک کننده ی حالت خشم

– عدم وجود ثبات هیجانی و رفتاری

-پائین بودن میزان احساس مسئولیت پذیری

-وجود حالت خودشیفتگی

-عدم وجود استقلال فردی

-عدم وجود احساس همدلی مناسب

-وجود سطح بالایی از احساسات منفی ( مانند احساس خشم ، تنفر و حسادت)

-عدم توجه کافی به مشکلاتی که رفع آنها نیاز به اقدام فوری و جدی دارد.

-عدم توانایی در تمرکز بر روی مشکلات

-سرزنش نمودن مکرر دیگران

-ابراز انتقادات تند

-استفاده ی زیاد از مکانیسم های دفاعی رشد نیافته ( مانند مکانیسم های دفاعی انکار و یا سرکوبی )

-استفاده ی زیاد از روش تلافی نمودن .

-آشنایی با روش های افزایش دهنده ی میزان ارتباطات متقابل

افزایش میزان ارتباطات متقابل زوجها با کاهش میزان تعارضات و مشکلات آنان ارتباط دارد. زوجها با بکار بردن روش های زیر می توانند میزان ارتباطات متقابل خود را با یکدیگرافزایش دهند:

-تلاش برای نزدیک تر نمودن میزان سطح انتظارات با سطح واقعیتها

-ابراز مناسب محبت و علاقه به همدیگر از طریق روش های مختلف

-عدم استفاده از روش های قهریه برای حل تعارضات و مشکلات پیش آمده در زندگی مشترک

-استفاده از روش های مختلف برای افرایش میزان نزدیکی و از بین بردن فاصله ها بین خود

-عدم استفاده از روش های اجتنابی در هنگام روبرو شدن با مسایل مختلف زندگی

-استفاده از روش های مناسب برای اداره ی استرس ها

-اختصاص فرصت کافی برای تجزیه و تحلیل علل ایجاد تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک

-ابراز مناسب احساس های منفی و مثبت خود به یکدیگر

-عدم مقصر جلوه دادن همدیگر در مورد علل ایجاد موضوعات مختلف ناراحت کننده

-توجه به وجود توافق با همسر در زمینه های مختلف

3- استفاده از خدمات مراکز مشاوره ی روانشناختی برای کمک به حل مشکلات و تعارضات مهم زندگی مشترک

در برخی از مواقع میزان تعارضات و مشکلات زوجها با یکدیگر به اندازه ای زیاد است که آنان نمی توانند به تنهایی تعارضات و مشکلات بوجود آمده در زندگی شان را حل نمایند. در چینن مواقعی بهتر است زوجها از خدمات مراکز مشاوره ی روانشناختی استفاده کنند . استفاده ی زوجها از خدمات این مراکز برای حل تعارضات و مشکلات بوجود آمده در زندگی مشترک شان فواید زیر را می تواند برای آنان به دنبال داشته باشد:

-افزایش میزان توانایی زوجها برای حل مسایل مختلف زندگی.

-فراگیری روش های شناسایی و مقابله با افکار و نگرش های منفی

– افزایش میزان صمیت و نزدیکی بین زوجها

-بالا رفتن میزان آگاهی نسبت به عوامل احتمالی ایجاد کننده و یا تداوم دهنده ی تعارضات و مشکلات.

-افزایش میزان ارتباطات متقابل.

 

4 -آشنایی با روش های افزایش دهنده ی میزان صبوری در برابر سخنان و رفتارهای آزار دهنده ی همدیگر

یکی از علل مهم ایجاد و یا تداوم تعارضات و مشکلات زوجها ، پائین بودن میزان آستانه ی صبوری آنان در برابر سخنان و رفتارهای آزاردهنده ی همدیگر می باشد. زمانی که میزان آستانه صبوری زوجها در برابر سخنان و رفتارهای آزار دهنده ی همدیگر پائین است میزان درگیریها و تعارضات آنان با یکدیگر افزایش یافته و روابط آنان به شدت تحت تاثیر هیجانات منفی آنان مانند هیجان خشم و یا هیجان غمگینی قرارمی گیرد.

چند روش ساده که زوجها با کمک آنها می توانند میزان آستانه ی صبوری خود را در برابر رفتارها و سخنان آزاردهنده ی همدیگر بالاتر ببرند عبارتند از :

-نزدیک تر نمودن میزان سطح انتظارات خود با سطح واقعیتهای موجود: تلاش زوجها برای نزدیک تر نمودن سطح انتظارات خود با سطح واقعیتهای موجود می تواند سبب آرامش هر چه بیشتر زوجها و بالاتر رفتن میزان آستانه ی صبوری آنان در برابر محرک های تحریک کننده ی هیجاناتی مانند هیجان خشم و یا هیجان غمگینی گردد.

-توجه به موضوع تفاوتهای فردی: تفاوتهای فردی بین زوجها می تواند در زمینه های مختلف مانند ویژگیهای شخصیتی یا ویژگیهای خلقی و رفتاری باشد. وجود تفاوتهای فردی بین زوجها بر روی بسیاری از موضوعات (مانند میزان گفتگوهای زوجها با یکدیگر و نحوه ی شکل دادن ارتباطات آنان با همدیگر ) تاثیرگذارمی باشد.

-مدیریت بر استرس ها: محرک های استرس زا یکی از عوامل مهم در کاهش میزان آستانه ی صبوری زوجها در برابر تعارضات و مشکلات بوجود آمده در زندگی مشترک می باشد. زمانی که میزان شدت استرس های وارده به زوجها افزایش زیادی می یابد انواع مختلف هیجانات منفی بخصوص هیجانات خشم و غمگینی در آنان ظاهر می شوند . ظاهر شدن این هیجانات می تواند زمینه ساز ایجاد مشکلات و تعارضات مختلف در بین زوجها گردد و یا میزان شدت مشکلات و تعارضات موجود را افزایش دهد.

– استفاده از روش ابراز قاطعیت: روش ابراز قاطعیت یکی از روش های موثر در تقویت ابراز هیجانات می باشد . ابراز نامناسب هیجانات منفی ( مانند هیجان خشم و یا هیجان غمگینی ) می تواند منجر به ایجاد مشکلات مختلف ارتباطی در بین زوجها گردد. در روش ابراز قاطعیت شخص اعتراض خود را به صورت تدریجی و بدون آنکه همراه با سخنان و رفتارهای نامناسب باشد بیان می نماید.

 

 5-فراگیری روش های افزایش دهنده ی میزان تبادلات رفتاری

رشد تبادلات رفتاری بین زوجها عاملی موثر در افزایش میزان سطح کمی و کیفی ارتباطات متقابل آنان می باشد. همچینن افزایش میزان تبادلات رفتاری میزان رضایت زوجها از وضعیت زندگی مشترک شان را بالاتر می برد.

استفاده ی زوجها از روش های زیر به افزایش میزان تبادلات رفتاری آنان کمک می کند.

-روش گوش دادن فعال

-روش تهیه ی لیستی از عوامل موثر در افزایش میزان تبادلات رفتاری

-روش تهیه ی لیستی از فعالیتهایی که انجام آنها می تواند افزایش هرچه بیشتر رضایت زوجها از یکدیگر را در پی داشته باشد.

6-آشنایی با روش های شناسایی و مقابله با تحریفات شناختی

 

اصطلاح تحریفات شناختی اصطلاحی است که در درمان شناختی – رفتاری کاربرد زیادی دارد. آرئون بک ، ابداع کننده ی درمان شناختی – رفتاری ، اعتقاد دارد که تحریفات شناختی اغلب در پی گسترش افکار خودکارمنفی بوجود می آیند . وی افکار خودکار منفی را افکاری می داند که خود بخود به ذهن می آیند ، محتوای منفی دارند و ناکارآمد می باشند . رشد تحریفات شناختی را می توان نشانه ی بوجود آمدن حالت خطا در سیستم شناختی دانست . افزایش میزان تحریفات شناختی با افزایش احتمال ابتلا به انواع اختلالات روانشناختی ( مانند اختلالات اضطرابی و یا افسردگی ) ارتباط دارد. گسترش تحریفات شناختی در بین زوجها می تواند با افزایش میزان تعارضات و مشکلات آنان ارتباط داشته باشد.

شناسایی و مقابله با تحریفات شناختی در کاهش میزان تعارضات و مشکلات زوجها موثراست. برخی ازعوامل از جمله عوامل زیر می توانند در ایجاد و گسترش تحریفات شناختی زوجها نقش داشته باشند. آگاهی زوجها به این عوامل و تلاش آنان برای مقابله با آنها می تواند سبب از بین رفتن یا کاهش حالت تحریفات شناختی در بین زوجها گردد .

برخی دیگر ازتحریفات شناختی که در بین زوجها رواج دارد عبارتند از :

-استنتاج مطلق: این نوع تحریف شناختی در بین زوجها رواج بسیاری دارد . در اثر تحریف شناختی استنتاج مطلق،  زوجها بدون آنکه شواهد محکمی مبنی بر درست بودن نظر خود در مورد موضوعی را دراختیار داشته باشند بر روی درستی نظر خود اصرار می ورزند. برای نمونه احتمال دارد زوجی که خطای شناختی استنتاج مطلق دارد زمانی که همسرش دیرتر از حد معمول از سرکار خود به خانه برمی گردد بر روی این عقیده ی نادرست خود که همسرش گرفتار یک رابطه ی خارج از خانواده شده اصرار ورزد.

-انتزاع انتخابی: در حالت انتزاع انتخابی زوجها اطلاعات خاصی از یک رویداد و یا موقعیت را استخراج نموده و بر اساس آن اطلاعات محدود در مورد آن رویداد یا موقعیت قضاوت می نمایند. برای نمونه امکان دارد زمانی که یکی از زوجها احساس می کند همسرش به او توجه ندارد تحت تاثیر وجود تحریف شناختی انتزاع انتخابی به این اعتقاد نادرست برسد که همسرش از دست وی بسیار خشمگین است و یا او را دوست ندارد .

-بزرگ نمایی- کوچک نمایی: در اثر وجود تحریف شناختی بزرگ نمایی – کوچک نمایی امکان دارد زوجها ویژگیهای منفی همسرشان را بزرگتر از حد واقعی و ویژگیهای مثبت همسرشان را کوچکتر از حد واقعی ارزیابی نمایند. برای نمونه زوجی که تحریف شناختی بزرگ نمایی –کوچک نمایی دارد امکان دارد تحت تاثیر این نوع تحریف شناختی نتیجه بگیرد که همسرش ویژگیهای منفی زیادی مانند ولخرجی و یا کم حرفی دارد و در مقابل از ویژگیهای مثبت بسیار کمی برخوردار است.

-شخصی سازی: تحریف شناختی شخصی سازی سبب می شود که زوجها در غیاب وجود شواهد کافی در مورد علل رخ دادن برخی از رویدادها ، علت عمده ی بوجود آمدن این رویدادها را به عملکرد خودشان نسبت دهند. برای نمونه زوجی که مشاهده می کند همسرش به صورت پی در پی وسایل درون خانه را مرتب می کند امکان دارد در اثر تحریف شناختی شخصی سازی به این نتیجه برسد که همسرش از نحوه ی رسیدگی او به امور خانه رضایت ندارد.

منابع

                           Lebow.J. (2005 ). Handbook of clinical family therapy .Newyork: John wiley & sons publication

     Noller.P& Karantzas(2012 ).John wiley Handbook of couple therapy.Newyork: John wiley &sons publication

                                          Oleary. G .(2014).The couple psychotherapy . .Newyork: John wiley & sons publication

                            Ponzetti.J.(2003).International encyclopedia of marriage and family .Newyork:Thomson press

                                                        Zeitner.d & Richard.M.(2012) .Self within marriage. New york ; Guilford press

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا( متخصص روانشناسی بالینی)

 استفاده از مطالب این مقاله به شرط اشاره به نام نویسنده و ادرس سایت بلامانع است

 

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازدیدها: 442