روش های موثر برای حل تعارضات و مشکلات زوجها ( بخش پنجم )

تعارضات و مشکلات زوجها یکی از موضوعات مهم است که توجه روان درمانگران را به خود جلب نموده است . روان درمانگران از طریق روش های مختلف زوج درمانی تلاش دارند که تعارضات و مشکلات زوجها را حل نمایند. طبق برآوردهای انجام گرفته در بیشتر از 70 درصد موارد ، اجرای روان درمانی زوجها با موفقیت نسبی همراه است اما روان درمانی زوجها در مواقع مختلفی به علل مختلفی از جمله وجود هزینه های مربوط به اجرای جلسه های درمانی ، نبود وقت از سوی زوجها و عدم رضایت زوجها برای مطرح نمودن مسایل درون خانوادگی قابل اجرا نمی باشد. یکی از راههایی که برای حل تعارضات و مشکلات زوجها می تواند جایگزین روان درمانی زوجها در مواقعی که شدت تعارضات و مشکلات زوجها در سطح پائین قرار دارد گردد توافق زوجها برای بکار بردن روش های نسبتا ساده و کاربردی برای حل مشکلات و تعارضات زوجها می باشد . در این سلسله از مقالات تلاش دارم برخی از روش های فوق را توضیح دهم . در بخش پنجم این سلسله از مقالات به سه روش به نامهای روش انجام فعالیتهای مداوم برای حفظ تعادل زندگی مشترک ، روش تهیه ی لیستی از عوامل شایع ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات و فراگیری روش های مقابله با حالت خشم اشاره خواهم نمود .

  

1-انجام فعالیتهای مداوم برای حفظ تعادل زندگی مشترک

انجام فعالیتهای مداوم از سوی زوجها برای حفظ تعادل زندگی مشترک به حل مشکلات و تعارضات آنان کمک زیادی می نماید. برخی از زوجها انتظاردارند بعد از آغاز زندگی مشترک با یکدیگر اختلاف چندانی نداشته باشند و به راحتی بتوانند با یکدیگر سازگار شوند . این دسته از زوجها معمولا انتظاردارند همسرشان در اکثر اوقات برای حل تعارضات و مشکلات زندگی پیشقدم شود. فعالیت های مداوم زوجها برای اصلاح روابط و تلاش هر چه بیشتر آنان برای بالا تر بردن میزان احساس مسئولیت در انجام وظایف محوله می تواند در تداوم زندگی مشترک زوجها نقش مهمی داشته باشد. زوجهایی که برای حفظ تعادل زندگی مشترک شان فعالیت بیشتری می نمایند در مقایسه با سایر زوجها از میزان آستانه ی تحمل بالاتری در برابر مشکلات و تعارضات بوجود آمده در زندگی برخوردارهستند. همچینن این دسته از زوجها در برابر سخنان و رفتارهای تحریک کننده ی همسرشان واکنش های منطقی تری را از خود نشان می دهند.

ازدواج و به دنبال آن آغاز زندگی مشترک باید با تلاش بیشتر زوجها برای افزایش میزان ارتباطات متقابل با همدیگر همراه باشد. زمانی که زوجها در زمینه ی لزوم تداوم زندگی مشترک شان از احساس مسئولیت لازم برخوردار هستند میزان انگیزه ی آنان برای کنار گذاشتن خواسته های شخصی و قبول اهداف مشترک بیشترمی گردد و در نهایت ادامه ی چینن فرایندی می تواند به تعادل زندگی مشترک زوجها کمک نماید.

 انجام برخی از رفتارهای نامناسب از سوی زوجها ( مانند توهین نمودن ، حالت تلافی کردن و تلاش برای محکوم نمودن همدیگر ) حالت تعادل در زندگی مشترک زوجها را به خطرمی اندازد و در مقابل انجام برخی از رفتارهای مناسب از سوی زوجها ( مانند تلاش برای مقابله با نگرش های منفی ، جستجوی برای یافتن راه حلهای مناسب در برابر مشکلات زندگی و کوشش برای برعهده گرفتن مسئولیت انجام رفتارهای نامناسب خود ) سبب کمک به حفظ حالت تعادل زندگی مشترک زوجها می شود.

  

2-  تهیه ی لیستی از عوامل شایع ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات

اولین قدم برای حل تعارضات و مشکلاتی  که زوجها در زندگی مشترک شان با آنها روبرو می شوند تلاش برای شناسایی عوامل شایع ایجاد کننده ی این تعارضات و مشکلات می باشد . تهیه ی لیستی ازعوامل شایع ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات به زوجها کمک می کند تا انگیزه ی بیشتری برای مقابله با تعارضات و مشکلاتی که با آنها روبرو می شوند را بدست آورند.

 نتایج یک پژوهش گسترده که با استفاده از تجزیه و تحلیل مقدار زیادی از لیست های تهیه شده توسط زوجها در مورد علل شایع ایجاد تعارضات و مشکلات آنان در زندگی مشترک شان انجام شده است نشان می دهد که موارد زیرشایعترین علل بوجود آمدن تعارضات و مشکلات در بین زوجها می باشند :

-عدم احترام گذاشتن به همدیگر

-عدم توجه به سخنان همدیگر

-انتقادات مداوم از همدیگر

-توهین های مکرر به یکدیگر

-عدم انعطاف پذیری فکری

-عدم تلاش برای ایجاد تغییر در رفتارها و نگرش های منفی خود

-عدم احساس مسئولیت پذیری کافی

-عدم داشتن مهارتهای کافی برای برقراری ارتباطات متقابل

-عدم توانایی در ابراز هیجانات مثبت و منفی به یکدیگر

– وجود بحران اقتصادی در درون خانواده

-پائین بودن میزان احساس همدلی نسبت به یکدیگر

-عدم وجود احساس تعهد کافی در زمینه ی حفظ و تداوم زندگی مشترک

 -عدم اختصاص وقت کافی برای گفتگو با یکدیگر

-تاکید زیاد برروی مسایل و مشکلات گذشته

-عدم وجود اعتماد کافی به یکدیگر

-وجود برخی ازعادات نامناسب مانند تماشای زیاد تلویزیون و یا کار زیاد با کامپیوتر

سایرعوامل شایع ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات در زندگی مشترک زوجها عبارتند از:

-استفاده ی مکرر زوجها از روش های ناکارآمد برای حل مسایل زندگی: در برخی از مواقع علت مهم ایجاد کننده ی تعارضات و مشکلات زوجها استفاده ی مکرر آنان از روش های ناکارآمد ( مانند روش کناره جویی ) برای حل مسایل مختلفی است که در زندگی خود با آنها روبرو می شوند می باشد .استفاده ی مکرر زوجها از چینن روش هایی می تواند منجر به کاهش شدید میزان ارتباطات متقابل زوجها گردیده و میزان خطر جدایی آنان را بالا ببرد.

-افزایش میزان افکار ناکارآمد منفی در بین زوجها: افزایش میزان حضور افکار ناکارآمد منفی در ذهن زوجها با افزایش میزان تعارضات و مشکلات آنان ارتباط دارد . افکار ناکارآمد منفی چند خصوصیت بارز دارند از جمله آنکه این افکار به صورت خودکار ظاهر می شوند ، محتوای منفی دارند ، حالت مولد بودن ندارند و به صورت تکراری هستند. افزایش میزان افکار ناکارآمد منفی با کاهش میزان سلامت روان شناختی زوجها ارتباط دارد. همچینن افزایش میزان افکار ناکارآمد منفی با بالا رفتن قابل توجه میزان تعارضات و مشکلات زوجها همراه است.

-انتظارات غیر منطقی زوجها از همدیگر

زمانی که میزان انتظارات زوجها از یکدیگر خیلی بالا می باشد و اکثر این انتظارات حالت غیرمنطقی دارند میزان تعارضات و مشکلات زوجها با یکدیگر افزایش زیادی می یابد.

-کاهش میزان ابراز صمیت و علاقه ی زوجها به همدیگر

کاهش میزان ابراز صمیت و علاقه ی زوجها به یکدیگر به ادامه ی روند سالم زندگی مشترک آنان آسیب وارد می کند و در اثر کاهش میزان ابراز صمیت و علاقه ی زوجها به یکدیگر میزان تعارضات و مشکلات آنان افزایش می یابد . عوامل مختلفی مانند رشد حالت ناامیدی و افرایش میزان حضور افکار ناکارآمد منفی درکاهش میزان صمیت و علاقه ی زوجها به همدیگر نقش دارند.

 

 3- فراگیری روش های مقابله با حالت خشم

خشم یکی از انواع هیجانات منفی می باشد. اگر حالت خشم به صورت مناسبی کنترل نشود عوارض مختلفی را در پی خواهد داشت. ابراز حالت های خشم شدید و مکرر توسط زوجها می تواند نشانه ای از وجود تعارضات و مشکلات عمده در زندگی آنان باشد. حالتهای خشم شدید و مکرر می تواند به کمیت و کیفیت ارتباطات متقابل زوجها آسیب وارد کند و در طولانی مدت احتمال جدایی آنان را بالا ببرد.

حالت های خشم شدید و مکرر سلامت جسمانی  زوجها را به خطر انداخته و خطر ابتلای آنان به انواع بیماریهای مختلف جسمانی (مانند بیماریهای قلبی – عروقی ) را افزایش می دهد.

عوامل مختلفی در ایجاد حالتهای خشم شدید و مکرر در بین زوجها دخالت دارند. از جمله ی این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود:

-روبرو شدن با حالت ناکامی و یا محرومیت

براساس نظریه ی ناکامی – پرخاشگری که توسط  دالارد و میلر ارایه شده است حالت ناکامی علت اصلی ایجاد حالت های خشم شدید و پرخاشگری می باشد. احساس ناکامی می تواند در نتیجه ی روبرو شدن با مشکلات مختلف اقتصادی ، شغلی و هیجانی رخ دهد و هر اندازه حالت ناکامی نزدیکتر به هدف اتفاق بیفتد به همان اندازه میزان حالت خشم ایجاد شده و یا تبدیل آن به حالت پرخاشگری افزایش می یابد.

-احساس مورد توهین قرار گرفتن

یکی از علل ایجاد حالتهای خشم شدید و مکرر در بین زوجها احساس مورد توهین قرارگرفتن می باشد. شنیدن برخی از سخنان و یا مشاهده ی برخی از رقتارها می تواند احساس مورد توهین قرار گرفته شدن را در زوجها بوجود آورد . زوجهایی که در مقابله با احساس مورد توهین قرار گرفته شدن موفق ترهستند توانایی بیشتری رادرکنترل حالت خشم شان نشان می دهند.

-احساس مورد بی توجهی قرار گرفتن

احساس مورد بی توجهی قرار گرفتن احساسی ناراحت کننده در بین زوجها می باشد . بوجود آمدن این احساس خطر ظاهر شدن حالتهای خشم شدید در بین زوجها را بیشترمی کند.

-تاثیرات عوامل ژنتیک

عوامل ژنتیک نیز در میزان ظاهر شدن حالتهای خشم و تعیین میزان شدت این حالت هیجانی نقش دارد. نقش عوامل ژنتیک در ارتباط با ایجاد حالت خشم بیشتر به کمک تاثیرات عوامل سرشتی صورت می گیرد . عوامل سرشتی عواملی هستند که هنگام تولد وجود دارند و بر روی رفتار کودک تاثیر می گذارند اما تاثیر این عوامل بتدریج در اثر تعامل کودک با محیط پیرامون خود دچار تغییراتی می شوند .

برای کاهش میزان حالتهای خشم شدید و مکرر زوجها استفاده از روش های زیر توصیه می شود:

الف –روش های ایجاد کننده ی حالت آرمیدگی: حالت آرمیدگی حالتی متفاوت با حالت خشم می باشد و قرار گرفتن دراین حالت کاملا در تضاد با ایجاد حالت خشم است. زوجها با استفاده از تکنیک های مختلفی می توانند به حالت آرمیدگی دست یابند. از جمله ی این تکنیک ها می توان به تکنیک های آرمیدگی عضلانی ، آرمیدگی تنفسی و آرمیدگی تجسمی اشاره نمود.

ب -روش بازسازی شناختی: روش بازسازی شناختی یکی از روش هایی است که در درمان شناختی – رفتاری از آن استفاده ی زیادی می شود. زوجها با استفاده از روش بازسازی شناختی می توانند به صورت مناسبی خطاهای شناختی خود را شناسایی نموده و با آنها مقابله نمایند. خطاهای شناختی در اثر فعالیت افکار خودکار منفی و فعال شدن اعتقادات ناکارآمد ایجاد می شوند . این خطاها در ابتلا و یا تداوم بسیاری از اختلالات روانشناختی نقش دارند. زمانی که زوجها روش بازسازی شناختی را فرا می گیرند میزان کنترل آنان بر روی حالت خشم شان بیشتر می شود.

ج- روش های مقابله با استرس: نقطه ی مهم تشابه حالت های خشم و استرس آن است که هر دو این حالت ها در طبقه ی هیجانهای منفی قرار دارند . وجود این تشابه سبب شده است که روش هایی که بر روی یکی از این دو حالت موثر است برای مقابله با عامل دیگر نیز بتواند مورد استفاده قرار گیرد.

 منابع

                                 Barlow .H.(2014). Handbook of psychological  disorder. Newyork: Guilford pres     

  Dattilio.F . (2007).  Contemporary  family therapy.New York: John wiley press

Fraenlcel. P (2002).Prevention of marital  disorder. Newyork: Springer press

Gurman.A. (2008).Clinical handbook of Couple therapy .Newyork : Guilford press

 

پایان بخش پنجم

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

 

آآدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازدیدها: 2566