راههای افزایش میزان حالت امید

حالت امید یکی از انواع مهم هیجانات مثبت می باشد. افزایش میزان حالت امید با افزایش میزان تمایل برای انجام فعالیتها و کاهش میزان حالت امید با افزایش میزان هیجانات منفی بخصوص هیجان غمگینی همراه می باشد. همچینن افزایش میزان حالت  امید با افزایش میزان حالت خوش بینی همراه است.

افزایش میزان حالت امید با افزایش میزان حالت شادی و کاهش میزان حالت غمگینی همراه است. همچینن افزایش میزان حالت امید به این علت که سبب افزایش میزان کارآمدی سیستم ایمنی بدن می گردد با کاهش میزان ابتلا به بیماریها همراه می باشد.  نتایج بسیاری از پژوهشها نشان می دهد اشخاصی که در زندگی خود میزان مناسبی از  حالت امید را تجربه می نمایند در مقایسه با اشخاصی که میزان تجربه ی حالت امید آنان در سطح پائین تری می باشد در خطر کمتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی و یا بیماریهای گوارشی قرار دارند . از سوی دیگر کاهش میزان حالت امید با ظاهر شدن علایم اختلال افسردگی ارتباط دارد. بر اساس یک نظریه ای که در این زمینه توسط سیلگمن و همکاران (Seligman ) ارایه شده است و به نام نظریه ی واماندگی یاد گرفته شده (Hopelessness learned theory ) معروف می باشد قرار گرفتن در حالت ناامیدی شدید و یا بوجود آمدن حالت واماندگی (Hopelessness ) می تواند منجر به ایجاد نوعی از اختلال افسردگی گردد که با علایمی مانند کاهش میزان انجام فعالیتها ، کاهش میزان سطح حالت خلقی ، کاهش میزان تمرکز یا توجه ، کاهش یا افزایش میزان اشتها به غذا ، کاهش یا افزایش میزان خواب و ظاهر شدن افکاری در مورد مرگ یا خودکشی همراه است. در نظریه ی واماندگی یادگرفته شده فرض می شود که علت عمده ی ابتلا به اختلال افسردگی بوجود آمدن حالتی به نام حالت واماندگی و حالت ناامیدی شدید است . سیلگمن و همکارانش علت ایجاد این حالتها  یعنی حالت واماندگی و حالت ناامیدی شدید را به احساس عدم توانایی در کنترل رویدادهایی که در محیط زندگی شخص رخ می دهد نسبت می دهند.

عوامل موثر در ایجاد حالت امید

با توجه به آشکار شدن اهمیت زیاد  وجود حالت امید در افزایش میزان سلامت جسمانی و روانشناختی مردم آشنایی با عواملی که در ایجاد و یا افزایش میزان این حالت هیجانی موثر هستند می تواند به ما کمک نماید که در خودمان این حالت هیجانی را بوجود آوریم و یا میزان این حالت هیجانی را افزایش دهیم . عوامل زیادی که در ایجاد و یا افزایش حالت هیجانی امید نقش دارند . برخی از این عوامل عبارتند از :

1-تعیین اهداف روشن در زندگی

تعیین اهداف روشن در زندگی می تواند مانعی در مقابل نفوذ افکار ناکارآمد خودکار باشد . افزایش میزان افکار ناکارآمد خودکار یکی از عوامل موثر در ایجاد و یا تشدید حالت ناامیدی می باشد. برای تشخیص افکار ناکارآمد خودکار باید به این نکته توجه نمائیم که افکار ناکارآمد خودکار افکاری هستند که خودبخود به ذهن می آیند ، محتوای آنها منفی می باشد و ما به درست بودن آن افکار اعتقاد داریم . از سوی دیگر تعیین اهداف روشن در زندگی علاوه بر آنکه  مانعی برای مقابله با نفوذ افکار ناکارآمد خودکار می باشد میزان سطح انگیزه ی ما برای رسیدن به اهداف روشنی که در زندگی تعیین نموده ایم را افزایش داده و به کمک این فرایند میزان حالت هیجانی امید را افزایش می دهد.

2-تعیین راهبردهای موثر برای رسیدن به اهداف روشنی که در زندگی تعیین شده است

یکی دیگر از عواملی که در ایجاد و یا افزایش میزان حالت هیجانی امید موثر می باشد تعیین راهبردهای موثر برای رسیدن به اهداف روشنی است که در زندگی خودمان آنها را تعیین نموده ایم . به نظر می رسد یافتن راهبردهای موثر برای رسیدن به اهداف تعیین شده در زندگی می تواند سطح انگیزه های مختلف در زندگی مانند انگیزه ی پیشرفت را تقویت نموده ودر نهایت حالت هیجانی امیذ را ایجاد نماید .

3- اجرای راهبردهای تعیین شده برای رسیدن به اهداف روشنی که در زندگی تعیین شده است

اجرای راهبردهایی که برای رسیدن به اهداف زندگی تعیین شده است می تواند منجر به دریافت یا افزایش میزان دریافت تقویت ها یا پاداشها از محیط گردد و افزایش دریافت تقویت ها یا پاداشها از محیط عامل مهمی برای افزایش میزان انگیزه ها و در نهایت ایجاد حالت امید می باشد.

روش های موثر برای افزایش میزان هیجان امید

روش های مختلفی برای افزایش میزان حالت هیجانی امید وجود دارد . برخی از مهمترین این روش ها عبارتند از :

1-تشویق برای ایجاد تغییر در رفتارها ، تفکرات و باورها

دربسیاری از مواقع علت ظاهر شدن حالت هیجانی ناامیدی احساس ناتوایی در زمینه ی ایجاد تغییرات در رفتارها ، تفکرات و باورها می باشد. روان درمانگران اعتقاد دارند ایجاد تغییرات در رفتارها ، تفکرات و باورها بسیاری از هیجانات منفی ( مانند اضطراب ، غمگینی و خشم ) را کاهش می دهد و عامل مهمی در ظاهر شدن بسیاری از هیجانات مثبت مانند هیجان امید می باشد . البته باید به این موضوع توجه نمود که در اغلی مواقع ایجاد تغییر در رفتارها ، افکار و باورها کار آسانی نمی باشد و امکان دارد ماهها و یا حتی سالها طول بکشد .

2-در نظر گرفتن اهداف قابل دسترس در زندگی

زمانی که شخصی در زندگی خود اهداف قابل دسترس را در نظر می گیرد احتمال ظاهر شدن هیجان های مثبت و از جمله هیجان امید در وی افزایش می یابد و عکس این حالت نیز درست می باشد . به عبارت دیگر در نظر گرفتن اهدافی بسیاری دور و غیر قابل دسترس می تواند از بین برنده ی حالت امیدواری و ایجاد احساس واماندگی باشد. از سوی دیگر بنظر می رسد در نظر گرفتن اهداف قابل دسترس در زندگی سبب می شود که احتمال به ذهن رسیدن راه حلهای موثر در مواقعی که شخص با موانع مختلف در زندگی روبرو می شود افزایش یابد.

3-تلاش برای بالا بردن میزان انگیزه ها برای رسیدن به اهداف قابل دسترس

انگیزه ها از سائقهای (Drives ) درونی سرچشمه می گیرند و سائقها نیروهایی هستند که ما را به سوی برخی از اهداف در زندگی هدایت می نمایند. انگیزه ها می توانند به دو نوع انگیزه های اولیه و انگیزه های ثانویه طبقه بندی شوند . انگیزه های اولیه  محدود هستند و  ارضای آنها برای ادامه ی بقای زندگی انسانها ضروری می باشند. از جمله انگیزه های اولیه می توان به انگیزه هایی مانند انگیزه ی تشنگی و انگیزه ی گرسنگی اشاره نمود. در مقابل انگیزه های اولیه انگیزه های ثانویه قرار دارند. انگیزه های ثانویه خاصیت انگیزشی خود را به خاطر همراه بودن با انگیزه های اولیه بدست می آورند. یکی از انگیزه های ثانویه مهم پول می باشد. نتایج پژوهشها نشان می دهد زمانی که میزان برخی از انگیزه ها ی ثانویه مانند انگیزه ی موفقیت افزایش می یابد میزان درجه ی حالت امیدواری نیز افزایش پیدا می نماید

4-داشتن نگرش ها ی مثبت نسبت به خود ، دنیای پیرامون و آینده

زمانی که نحوه ی نگرش شخص به خود ، دنیای پیرامون و آینده ش مثبت می باشد حالت امیدواری در وی افزایش و بر عکس زمانی که نحوه ی نگرش شخص به خود ، دنیای پیرامون و آینده ش منفی است میزان حالت امیدواری وی کاهش می یابد . به عبارت دیگر  می توان گفت زمانی که نحوه ی نگرش شخص به خود منفی است خود ش را شخصی ناتوان و ضعیف تصور می نماید و دنیای پیرامونش را ناخوشایند و پر از مسایل و مشکلات مختلف می داند . همچینن در چینن حالتی شخص آینده ی خود را کاملا ناامید کننده تصور می نماید .

5-تلاش برای کاهش میزان انتقادات از خود

یکی از عوامل مهم افزایش میزان حالت ناامیدی وجود حالت خود انتقادی در سطح گسترده می باشد. حالت خود انتقادی اغلب زمانی برجسته می شود که میزان حالت خلقی شخص کاهش قابل توجهی می یابد . یکی دیگر از علل افزایش میزان حالت خود انتقادی وجود شکستها و ناکامیهای مهم در زندگی است. توجه به توصیه های زیر می تواند در کاهش میزان حالت خود انتقادی موثر باشد:

1- تلاش برای کاهش میزان حالت کمال گرایی : افزایش میزان حالت کمال گرایی به میزان عزت نفس شخص آسیب وارد می نماید. با افزایش میزان حالت کمال گرایی شخص اصول بسیار سختی را برای داشتن رضایت از خود در نظر می گیرد و در موارد بسیار نادری به تلاشها و کوششهای خود در بدست آوردن موفقیتها توجه می نماید . نتایج پژوهشها نشان می دهد افزایش میزان حالت کمال گرایی با افزایش میزان حالت خود انتقادی ارتباط مستقیمی دارد .

2-تلاش برای افزایش میزان حالت خوش بینی : افزایش میزان حالت خوش بینی با افزایش میزان حالت حالت خود انتقادی ارتباط معکوس دارد به عبارت دیگر زمانی که میزان حالت خوش بینی افزایش می یابد میزان حالت خود انتقادی کاهش و بر عکس زمانی که میزان حالت خوش بینی کاهش می یابد میزان حالت خود انتفادی افزایش می یابد. همچینن افزایش میزان حالت خوش بینی با افزایش میزان شادابی در زندگی و کاهش میزان علایم افسردگی نیز همراه است .

3-تلاش برای افزایش میزان میزان عزت نفس : میزان حالت عزت نفس به نحوه ی ارزیابی که شخص از میزان قدرتها و ویژگیهای مثبت خود دارد بستگی دارد . به عبارت دیگر زمانی که شخص میزان تواناییها و یا ویژگیهای مثبت خود را مطلوب و مناسب  ارزیابی می نماید احتمال دارد میزان حالت عزت نفس وی افزایش یابد و بر عکس زمانی که وی میزان توانانیها یا ویژگیهای مثبت خود را در سطح پائینی ارزیابی می کند احتمال دارد میزان عزت نفس وی کاهش یابد . تلاش برای افزایش میزان عزت نفس می تواند شدت برخی از هیجانات منفی مانند هیجان غمگینی را کاهش داده و در نتیجه میزان حالت خودانتقادی شخص را کاهش دهد.

منابع

                                   Burns.G.(2010). Happiness Healing Enhancement .New York : John Wiley & Sons Inc

                            Carr.A.(2004). Positive psychology .New York : Brunner – Routledge press

                                           Fisher.J .(2008). Cognitive behavior therapy. New York : John Wiley & Sons Inc

              Linley. P.&. Joseph.S. (2004 ). Positive psychology in practice . New York: Jonh Wiley & Sons Inc

 

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و اشاره به آدرس سایت بلامانع است

96/12/5

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

 

 

 

 

 

بازدیدها: 1514