درمان پذیرش – تعهد (Acceptance-commitment therapy)

درمان پذیرش- تعهد که اصطلاحا به نام درمان ACT معروف است . یکی از انواع مهم روان درمانهای موج سوم رفتاری است که امروزه کاربرد گسترده ای در درمانهای احتلالات روان شناختی بخصوص اختلالات افسردگی و اضطرابی پیدا نموده است. درمان ACT را می توان نوعی رفتار درمانی کلاسیک دانست که در آن از برخی از تکنیکهای شناختی نیز استفاده می شود . در مدل نظری درمان ACT بر روی این موضوع تاکید می شود که پذیرش رویدادهاو تجربیات روان شناختی بخصوص رویدادها و تجربیات روان شناختی ناراحت کننده  می تواند اثرات مثبتی در بهبود وضعیت روان شناختی اشخاص داشته باشد. همچینن در درمان ACT بر روی داشتن تعهد برای تغییر وضعیت موجود از طریق انجام فعالیتهای مختلف تاکید می شود. یکی از نظریات پایه ای درمان ACT آن است که  تاکید بر روی صبحتها و برتری دادن آن بر تجربه ی مستقیم رنج و درد انسان ها را زیاد می نماید. در کنار موضوعات قوق الذکز یکی از اهداف اصلی درمان ACT افزایش دادن میزان انعطاف پذیری روان شناختی می باشد . در مدل نظری درمان ACT فرض می شود که انعطاف پذیری روان شناختی در پی بوجود آمدن یک سلسله ز افرایندها بوجود می آید. همچینن در این مدل درمانی فرض می شود که عدم انعطاف پذیری روان شناختی نیز در پی یک سلسله  از فرایندهای دیگر ایجاد می گردد . شش نوع از فرایندهایی که در مدل درمانی ACT حالت انعطاف پذیری روان شناختی را ایجاد می کنند عبارتند از :

1-بودن در لجظه ی حال حاضر

در مدل درمانی ACT فرض می شود بودن در لجظه ی حال حاضر عاملی مهم در تسهیل ایچاد حالت انعطاف پذیری روان شناختی می باشد. ازنظر این مدل درمانی زمانی که شخص لحظه حال حاضر را تجربه می کند توجه خود را بر روی موقعیتها و رویدادهایی که در آن لحظه برای او رخ داده اند متمرکز نموده و در نتیجه این فرایند سبب می شوند که رویدادهای ناراحت کننده ی مربوط به گذشته در ذهن آنان حضور پیدا نکنند. یکی از تکنیکهای مهمی که درمانگران درمان ACT از آن برای نایل شدن مراجعان خود برای بودن در زمان لحظه ی حاضر استفاده می نمایند تکنیک ذهن آگاهی ( Mindfulness) است. در مدل درمانی ACT فرض بر آن است زمانی که شخص تکنیک ذهن آگاهی را فرا بگیرد می تواند لحظه ی حال حاضر را تجربه نماید بدون آنکه قضاوتی در مورد محتوای اتفاق یا رویدادی که در آن لحظه برای او رخ داده است داشته باشد.

2-پذیرش (Acceptance)

معنای پذیرش در درمان ACT تفاوت قابل توجهی با معنای که از این واژه در زندگی روزمره مان استفاده می کنیم دارد. به عبارت دیگر در درمان ACT حالت پذیرش به معنای تسلیم شدن نیست بلکه معنای حالت پذیرش در این نوع درمان عبارت ازحالت استقبال از تجربیات و قبول نمودن تجربیات به صورتی که هستند می باشد. در درمان ACT هدف عمده از پذیرش تجربیات ناخوشایند در زندگی روزمره به این معنا است که بتوانیم به اصطلاح فضایی در ذهن مان به این تجربیات ناخوشایند اختصاص بدهیم. در درمان ACT حالت اجتناب نقطه ی مقابل حالت پذیرش می باشد و زمانی که از حالت اجتناب استفاده ی زیادی می شود احتمال بوجود آمدن آسیبهای رفتاری افزایش می یابد. به طورکلی می توان گفت ابداع کنندگان درمان ACT اعتقاد دارند حالت پذیرش به عنوان قبول نمودن نمودن تمام رویدادها از جمله رویدادهای درونی ناراحت کننده (مانند افکار ، احساسات و حس های جسمانی) به عنوان تجربیات جاری خصوصی است و رسیدن به این حالت را نوعی مهارت می دانند که میزان آن می تواند به کمک تمرینات مختلف افزایش یابد.

3- حالت ترکیب زدایی شناختی (Cognitive defusion)

در مدل درمانی ACT فرض می شود اکثر اشخاصی که برای دریافت درمانهای روانشناختی به درمانگاه ها مراجعه می نمایند برای مقابله با تجربیات ناخوشایند درونی شان یا از حالت اجتناب ویا از حالت ترکیب شناختی استفاده می نمایند . همچینن در مدل درمانی ACT فرض می شود استفاده از حالت ترکیب زدایی شناختی منجر می گردد که مراجعان بتوانند به این نکته آگاه شوند که افکار می توانند واکنشی به مانند همان واکنش واقعی شخص را به یک محرک ایجاد نمایند . برای مثال مراجعان می توانند به این موضوع آگاه شوند که به خاطر آوردن یک مصاحبه ی شغلی که با اضطراب زیادی همراه بوده است می تواند همان حس اضطراب که در جریان مصاحبه ایجاد شده بود را در آنان ایجاد کند. ابداع کنندگان مدل درمانی ACT اعتقاد دارند حالت به هم آمیختگی یا ترکیب شناختی سبب می شود میزان حالت انعطاف پذیری روان شناختی شخص کاهش یابد. به عبارت کلی می توان گفت در مدل درمانی ACT فرض می شود که افکار چه در شکل واژه ها و چه درشکل تصاویر نمادهایی می باشند که ارتباط زیادی با محرکهایی دارند که آنها را توضیح می دهند .یکی از اهداف درمانی درمان ACT آموزش مراجعان برای خنثی نمودن حالت به هم آمیختگی افکار می باشد. در جریان درمانACT انجام تمرینات مربوط به حالت ترکیب زدایی شناختی به مراجعان کمک می کند تا آنها افکار خود را به عنوان تجربیاتی که در حال جریان است بدانند(مانند یک گزارش ورزشی ) 

4- در نظر گرفتن حالت خود به عنوان نوعی حالت بافت (Self-as-context)

در مدل درمانی ACT فرض می شود که حالت خود (Self) از سه بخش که شامل حالت خود به عنوان نوعی حالت بافت(Self-as-content) ، خود به عنوان فرایند(Self – as- process) و خود به عنوان بافت (Self- as- context) است تشکیل یافته است. این سه نوع حالت خود (Self) با یکدیگر تفاوتهایی دارند . برای نمونه حالت خود به  عنوان محتوا از تمام تجربیات درونی که شامل افکار ، هیجانات ، خاطرات و احساسهای شخص است تشکیل یافته است. یکی از اهداف درمان پذیرش – تعهد (ACT) تشویق مراجع برای توجه بیشتر به حالت خود به عنوان حالت خود به عنوان بافت است. در مدل درمانی ACT فرض می شود زمانی که شخصی حالت خود را به عنوان حالت خود به عنوان بافت در نظر می گیرد وی توجه چندانی به مجموعه ای از ارزیابی هایی که از ویژگیها و صفات خود دارد نمی نماید و به جای آن توجه او به مجموعه ای از ارزیابیهای مصروف می شود که از آگاهی های جاری اش بدست آورده است  شود . همچینن توجه به حالت خود به عنوان بافت سبب می گردد که احساس آرامش بیشتری بدست آید  و با لحظه ی حال حاضر ارتباط بیشتری برقرار شود.

5-توجه به ارزشها(Values)

در مدل درمانی ACT فرض می شود که ارزشها عبارت است از مواردی می باشند که شخص آنها را به صورت کاملا اختیاری انتخاب نموده است . ارزش های هر شخص در زندگی بر اساس چگونگی مسیر رشدیش بدست می آید. برای مثال شخصی که در مسیر زندگی خود حالت صمیت را تجربه ننموده است امکان دارد بدست آوردن این حالت در زندگیش به عنوان یک ارزش باشد . همچینن در مدل درمانی ACTفرض می شود ارزش ها به عنوان قطب اصلی فعالیت ها عمل می کنند و جهت گیری رفتارهای هر شخص را تعیین می نمایند. از سوی دیگر در مدل درمانی ACT عواملی مانند عشق و محبت ، کار و سلامتی به عنوان حالتهای ارزشی مطرح هستند . مدل درمانی ACTارزشها را مساوی با اهداف نمی داند و تفاوتهایی را بین این دو قایل می شود . بر اساس نظراین مدل درمانی اهداف را می توان به عنوان مقصد و ارزشها را به عنوان مسیر تشبیه نمود .همچینن از نظر مدل درمانی ACT  اهداف شخص می تواند اهدافی عینی و قابل دسترس باشد درحالی که ارزشها اهدافی انتراعی و در بسیاری از اوقات غیرقابل دسترس هستند. درمانگران مدل ACT اعتقاد دارند که ارزشها می توانند عاملی مهم در تشویق شخص برای انجام فعالیتها در زندگی ودر نهایت بدست آوردن هر چه بیشتر تقویت کنندگان محیطی باشند .

6- انجام فعالیتهای متعهدانه (Committed Actions )

در مدل درمانی ACT فرض می شود از بین عوامل بوجود آورنده ی حالت انعطاف پذیری روانشناختی نقش انجام فعالیتهای متعهدانه مهمتر می باشد و انجام این نوع فعالیتها می توانند مبنع اصلی تغییرات رفتاری باشند. انجام فعالیتهای متعهدانه با تغییرات رفتاری که بوجود می آورند می توانند سبب پی گیری هر چه بیشتر شخص برای رسیدن به ارزشهای خود باشند. البته باید توجه داشت در مدل درمانی پذیرش – تعهد معنای انجام فعالیت متعهدانه تنها انجام برخی از رفتارها نمی باشد و در نظر این مدل در برخی از اوقات منظور از این حالت عدم انجام برخی از رفتارها (مانند انتقاد کردن زیاد از عزیزان )و عدم انجام برخی رفتارهای آسیب زا ( مانند مصرف مشروبات الکی ) می باشد.

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

آدرس دفتر روان درمانی و مشاوره دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور جدید، بالاتر از تقاطع خیابان های  طالقانی و ارتش ،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866

1402/11/13

–

 

بازدیدها: 92