ده سوال و پاسخ در مورد اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) بخش دوم
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) یکی از شایعترین اختلالات روان شناختی در دوران کوذکی می باشد. علایم این اختلال می تواند در دوران نوجوانی و بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد . سوالات زیادی در ذهن والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) در مورد ماهیت و روش های درمان این اختلال وجود دارد . در بخش دوم این مقاله می خواهم به برخی از سوالات در این زمینه اشاره نموده و پاسخهای مربوط به آنها را ارایه دهم. در بخش اول این مقاله پنج سوال در مورد اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) مطرح نموده و تلاش کردم به آنها پاسخ داده شد و در این مقاله قصد دارم که پنج سوال دیگر در این زمینه مطرح کنم و به آنها پاسخ دهم:
سوال6:در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) کدامیک از ساختارهای مغزی نقش دارند؟
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نوعی اختلال عصبی- روانشناختی است و در مبتلایان به این اختلال امکان دارد نقایص جزیی در کارکرد برخی از ساختارهای مغزی وجود داشته باشد. از جمله ساختارهای مغزی که وجود مشکل در آنها در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نقش دارند می توان به بخشی از قشر پیشانی (Frontal lobes) ، سیستم استرتیم ( Striatum ) بخصوص ناحیه ای از این سیستم که به هسته های دمی(Caudate Nucles) معروف است و بخش مخچه (Cerebellum) اشاره نمود. قشر پیشانی در جلوی مغز قرار گرفته است. این بخش از قشر مغز در کنترل حرکات ارادی ، فرایند تمرکز و توجه ، طرح ریزی و سازماندهی تصمیمات و بازداری رفتارهای تکانه ای نقش دارد. ناحیه ی هسته های دمی نقش مهمی در انجام کنش های حرکتی بر عهده دارد و سلولهایی که در این منطقه واقع شده اند در تولید و آزاد سازی ناقل عصبی دوپامین نقش مهمی دارند. اختلال در سیستم استرتیم (Striatum ) همراه با ظاهر شدن برخی از اختلالات حرکتی می باشد .بخش مخچه در ناحیه ی پشتی مغز قرار گرفته است. این بخش از مغز علاوه برآنکه نقش مهمی در هماهنگی حرکات بازی می نماید در کنترل برخی از کنش های شناختی مانند تکلم و توجه نیز نقش دارد. نتایج پژوهشها نشان می دهد در کودکان و بزرگسالانی که مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) تشخیص داده می شوند میزان فعالیت بخش قشر پیشانی (Frontal lobe ) بخصوص بخش جلویی این قشر کاهش می یابد. گروهی از پژوهشگران اعتقاد دارند یکی از علل انجام فعالیتهای حرکتی زیاد کودکان و یا بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) کاهش میزان فعالیت بخش قشر پیشانی مغز می باشد و تشدید میزان انجام فعالیت های حرکتی توسط کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) می تواند تحریک بخش قشر پیشانی مغز را در پی داشته باشد.
سوال 7:چه تغییراتی در آزادسازی ناقل های عصبی به هنگام ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه(ADHD) رخ می دهد؟
ناقل های عصبی یک سلسله مواد شیمیایی در مغز هستند که توسط سلولهای عصبی (Neurons) آزاد شده و به داخل سیناپس ها ( شکاف های نورونی ) ریخته می شوند. وظیفه ی اصلی ناقل های عصبی انتقال اطلاعات از سلولی به سلول دیگر می باشد و این اتفاق در منطقه ای به نام سیناپس (Synapes ) که فضایی بین سلولی است اتفاق می افتد. عوامل که در چگونگی انتقال پیامهای عصبی دخالت دارند شامل مواردی مانند میزان آزاد شدن ناقل های عصبی و میزان حساسیت گیرنده های پس سیناپسی می باشد. ناقل های عصبی زیادی مورد شناسایی قرار گرفته اند اکثر این ناقل های عصبی علاوه بر کمک به انتقال پیامهای عصبی بر روی رفتار ، شناخت و حالت خلقی نیر اثرات قابل توجهی به جا می گذارند . برای نمونه کاهش میزان ناقل های عصبی سروتونین و نورواپی نفرین همراه با کاهش میزان حالت خلقی و در نتیجه ظاهر شدن علایم اختلال افسردگی مانند عدم رضایت از انجام فعالیت ها ، کندی روانی – حرکتی و بوجود آمدن مشکلاتی در تمرکز و توجه می باشد . نتایج بسیاری از پژوهشها نشان می دهد در مبتلایان به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) میزان آزاد شدن ناقل عصبی دوپامین در مناطقی از مغز کاهش می یابد. همچینن در این اختلال میزان آزاد شدن ناقل عصبی نورواپی نفرین نیز کاهش می یابد. دازوهایی که بطور عمده برای درمان اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD)استفاده می شوند داورهای محرک زا (Stimulus drugs ) هستند.مصرف این نوع داروهادر افزایش میزان آزاد شدن ناقل های عصبی دوپامین و نورواپی نفرین نقش دارند و سبب کاهش علایم این اختلال مانند حالت پرفعالیتی و نقص توجه می شوند
8-چه عواملی در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نقش دارند؟
مانند سایر اختلالات روانشناختی در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) بسیاری از عوامل زیستی و محیطی نقش دارند. نتایج پژوهشها در مورد عوامل ایجاد کننده ی اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نشان می دهد که در این زمینه میزان نقش عوامل زیستی بیشتر از عوامل محیطی می باشد بطوریکه تاثیر عوامل زیستی حدود 75 درصد برآورد شده است . نتایج پژوهش ها نشان می دهد زمانی که یکی از والدین در دوران کودکی مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه ( ADHD) باشد احتمال ابتلای فرزند آنان به این اختلال افزایش می یابد و این احتمال زمانی که پدر در دوران کودکی مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) بوده باشد افزایش چشمگیرتری یافته و به حدود 45 درصد می رسد . عوامل محیطی بسیاری می توانند در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نقش داشته یاشند. از جمله ی این عوامل می توان به عوامل خطر زای قبل از تولد ( مانند سیگار کشیدن ، مصرف الکل ، کم خونی مادر به هنگام بارداری ، تجربه ی محرک های استرس زا توسط مادر در دوران بارداری ، نارس بودن نوزاد در موقع تولد و اندازه ی کوچک سر به هنگام تولد ) اشاره نمود . همچینن ، وجود حالت کم خونی در کودک ، مشاهده تعارضات و در گیریهای شدید والدین و نادیده گرفته شدن (Neglect ) توسط والدین از دیگر عوامل محیطی هستند که خطر ابتلای کودک به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) را بالا می برند.
9- اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (َADHD) از چه سنی قابل تشخیص است؟
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه از سن سه سالگی قابل تشخیص است .علایم اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD )در دوره ی قبل از رفتن به مدرسه(3 الی 6 سالگی ) همراه با علایمی مانند انجام فعالیت حرکتی زیاد ، ناتوایی در انجام تکالیف به خاطر عدم توانایی در تمرکز و توجه ، عدم توانایی در صبر نمودن و مشکلات زیادی در حفظ توجه همراه می باشد. با افزایش میزان سن کودک شکل علایم اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD)تغییراتی می یابد و کودکان مبتلا به این اختلال را می توان در یکی از سه نوع فرعی این اختلال یعنی نوع فرعی بی توجهی ، بیش فعالی همراه با حالت تکانه ای و نوع ترکیبی قرار داد. جنسیت نیز به عنوان عاملی است که می تواند در تعیین علامتهای غالب اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه نقش داشته باشد .برای مثال در بین جنس مونث علایم مربوط به کم توجهی و یا نقص توجه بیشتر از علایم مربوط به انجام فعالیت های حرکتی زیاد و یا علایم مربوط به حالت تکانه ای می باشد . زمانی که سن مبتلایان به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) بالا می رود و آنان وارد دوره ی بزرگسالی می شوند در شکل علایم این اختلال نیز تغییراتی ایجاد می شود و علایمی مانند حالت بیقراری روان شناختی جای علایمی مانند پرفعالیتی را می گیرند. همچینن در دوره ی بزرگسالی احتمال دارد علایم مربوط به حالت تکانه ای و علایم مربوط به نقص توجه تا حدی افزایش یابد.
نتایج پژوهشها نشان می دهد در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) که در سنین دوره ی قبل از رفتن به مدرسه ( 3 تا 6 سال ) قرار دارند حالت فعالیت حرکتی زیاد ، حالت پرخاشگری و حالت تکانه ای غالب تر از حالت نقص توجه می باشد. همچینن درکودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD)که در سنین قبل از رفتن به مدرسه قرار دارند حالت های لجبازی ، کاهش میزان خواب ، درگیری زیاد با خواهران و برادران و حواس پرتی هم شایع تر از سایر دورانها می باشد . در نوجوانانی که مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) می باشند معمولا وجود یک حس بیقراری جایگزین حالت پرفعالیتی می شود. این نوجوانان در حفظ و نگهداری توجه خود نیز با مشکلاتی روبرو می باشند . همچینن آنان علایمی مانند وجود مشکلاتی در برقراری و حفظ ارتباطات دارند و در طرح ریزی برنامه های مختلف زندگی شان با مشکلات زیادی روبرو هستند. از دیگر علایمی که احتمال دارد در نوجوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) مشاهده گردد انجام رفتارهای پر خطر می باشد.
10-آیا جنسیت در ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) نقش دارد؟
پاسخ سوال فوق مثبت است. نتایج پژوهشها نشان می دهد که میزان ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) در بین پسران حدود سه برابر دختران است. نتایج پک پژوهش که بر روی نمونه های بسیار گسترده انجام گرفته است نشان می دهد که در بین پسرانی که در سن رفتن به مدرسه قرار دارند میزان ابتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه 9 درصد است در حالیکه در بین دختران این میزان 3 درصد است. نتایج همین پژوهش نشان می دهد که با بالا رفتن سن کودکان تفاوت میزان ابتلا ی پسران و دختران به این اختلال کاهش می یابد.
پایان بخش دوم
منابع
Fitzgerald.M.& etal.(2007).Handbook of attention deficit hyperactivity disorder. New York: Johan wiley & son ltd.
Gozal.D. & Molfese. D.(2005 ). Attention deficit Hyperactiviety disorder.New York: Humana press Inc.
Nass.D. & Leventhal. F. (2011). 100 questions & answers about you child,s ADHD. Sudbury: Jones & Bartlett learning
press
پایان بخش دوم
نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )
استفاده از مطالب این مقاله به شرط اشاره به نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.
96/2/4
آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی ):تبریز ،خیابان ،17شهریور جدید ، بالاتر از تقاطع خیابان طالقانی ، برج سینا ، طبقه ی هفتم
تلفن :04135559866و 09144015140
بازدیدها: 1074
نظرات