ویژگیهای اختلالات شخصیتی طبقه ی B

اختلالات شخصیتی یکی از انواع اختلالات روانشناختی می باشند که درمان آنها مشکل تر از سایر اختلالات روانشناختی است. یکی از علل مشکل بودن درمان اختلالات شخصیتی در مقایسه با سایر اختلالات روانشناختی میزان سطح پائین بینش (Insight ) مبتلایان به این اختلالات نسبت به ابتلا به بیماری است.پائین بودن میزان سطح بینش مبتلایان به اختلالات شخصیتی سبب می شود که بسیاری از مبتلایان به این اختلال تمایلی برای درمان نداشته باشند.

ابتلا به اختلالات شخصیتی می تواند عوارض زیادی را در پی داشته باشد . از جمله ی این عوارض می توان به کاهش میزان کارآیی شغلی و اجتماعی مبتلایان به این اختلالات اشاره نمود . همچینن ابتلا به اختلالات شخصیتی در بسیاری از مواقع با آسیب دیدن روابط بین فردی همراه می باشد. از سوی دیگر برخی از اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیتی مرزی و اختلال شخصیتی ضد اجتماعی با علایم هیجانی ، رفتاری و شناختی شدیدی همراه می باشند و نیاز به دریافت درمانهای مختلف دارویی و روان درمانی دارند.

انواع اختلالات شخصیتی در سه گروه C B، A قرار گرفته اند. گروه اختلالات شخصیتی A شامل اختلالات شخصیتی اسکیزوئید ، اسکیزوتایپل و پارانوئید می باشند . ویژگی اصلی مبتلایان به این گروه از اختلالات شخصیتی تمایل زیاد به تنها بودن و انجام برخی از رفتارهای عجیب است. در گروه اختلالات شخصیتی B اختلالات شخصیتی ضد اجتماعی ، مرزی ، نمایشی و خود شیفته قرار دارند. ویژگی اصلی این گروه از اختلالات وجود حالت هیجانی زیاد و انجام برخی از رفتارهای نمایشی می باشد. در گروه اختلالات شخصیتی C اختلالات شخصیتی وسواسی ، وابسته و اجتنابی قرار دارند. ویژگی اصلی این گروه از اختلالات شخصیتی وجود حالت اضطراب و نگرانی زیاد می باشد.

در این مقاله تلاش دارم ویژگیهای اختلالات شخصیتی گروه B را توضیح دهم. همانطور که در بخش فوق اشاره شد. اختلالات شخصیتی گروه B شامل اختلالات شخصیتی ضد اجتماعی ، مرزی ، نمایشی و خودشیفته است و ویژگی اصلی این گروه از اختلالات شخصیتی نشان دادن حالت هیجانی زیاد و انجام برخی از رفتارهای نمایشی می باشد.

اختلال شخصیتی ضد اجتماعی(Antisocial personality disorder)

ویژگی اصلی مبتلایان به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی عدم توجه به حقوق و احساسات دیگران می باشند. از دیگر ویژگیهای مبتلایان به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی نشان داده رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز در سطح وسیع است.  همچینن برخی از علایم زیر امکان دارد در مبتلایان به اختلال شخصیتی ضداجتماعی مشاهده گردد:

1- ناتوایی در رعایت هنجارهای اجتماعی

2-انجام برخی از رفتارها که جان خود و یا دیگران را به خطر می اندازند ( مانند رانندگی با سرعت بسیار بالا)

3- عدم احساس مسئولیت پذیری در حوزه های مختلف زندگی مانند حوزه های خانوادگی و یا شغلی

4-فقدان حالت پیشمانی نسبت به انجام فعالیتهایی که سبب آزار و اذیت دیگران شده است

5- وجود علایمی از ابتلا به اختلال سلوک (Conduct disorder ) قبل از سن 15 سالگی. اختلال سلوک با علایمی مانند وجود حالت پرخاشگری ، آسیب زدن به اموال دیگران ، دروغگویی ، فرار از مدرسه و یا فرار از خانه ، آزار به حیوانات و حالت کج دستی همراه است و علایم اختلال سلوک امکان دارد در دوره ی کودکی و یا نوجوانی ظاهر شوند.

نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد عوامل محیطی و وراثتی در ابتلا به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی می توانند نقش داشته باشند. به نظر می رسد نقش عوامل وراثتی در ابتلا به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی بیشتر به کمک نوع حالتهای سرشتی که شخص از هنگام تولد به ارث می برد انجام می گیرد . به نظر بسیاری از پژوهشگرانی که در زمینه ی علل ابتلا به اختلالات شخصیتی پزوهش می نمایند نقش عوامل محیطی در ابتلا به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی مهم تر از نقش عوامل ژنتیکی می باشد. از نظر این پژوهشگران بررسی تاریخچه ی رشدی بسیاری از مبتلایان به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی نشان می دهد که آنان در دوران کودکی خود والدین بسیار سخت گیری را داشته اند ، همچینن والدین آنان منبع الگوی رفتاری مناسبی برای آنان نبوده اند و تاکید زیاد والدین آنان بر روی دادن پاسخ شدید به رفتارهای پرخاشگرانه همسالان خود بوده است از سوی در تاریجچه زندگی اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی حالتهایی از مورد آزار قرار گرفتن و عدم توجه مکرر از سوی والدین دیده می شود. نتایج برخی از پژوهش ها نشان می دهد طرد شدن مکرر از سوی گروههای همسالان نیز می تواند در ابتلا به اختلال شخصیتی ضد اجتماعی نقش داشته باشد.

اختلال شخصیتی مرزی (Borderline personality disorder)

اختلال شخصیتی مرزی یکی دیگر از اختلالات شخصیتی است که در گروه B اختلالات شخصیتی قرار گرفته است . علامت اصلی اختلال شخصیتی مرزی وجود بی ثباتی در ابراز هیجانات ، رفتارها و روابط اجتماعی می باشد. از دیگر علایم اختلال شخصیتی مرزی وجود حالتهای مکرر آسیب رساندن به خود ، وجود سردرگمی در احساس هویت ، احساس پوچی ، احساس طردشدگی ، حالت های مکرر پرخاشگری ، حالت های ناپایداری از تجسم خود (برای نمونه برخی از اوقات خود را بسیار توانمند و در برخی از اوقات خودرا بسیار ضعیف تصور می کنند ) و وجود ارتباطات بی ثبات و ناپاپدار است.

میزان شیوع اختلال شخصیتی مرزی حدود1 الی  2 درصد برآورد شده است. همچینن برآورد شده است که حدود 10 درصد از مراجعه کنندگان به درمانگاههای روانپزشکی مبتلا به اختلال شخصیتی مرزی هستند . از سوی دیگر بر اساس یک برآورد انجام شده حدود 20 درصد از بیماران بستری شده در بیمارستانهای روانپزشکی را مبتلایان  به اختلال شخصیتی مرزی تشکیل می دهند.

علاوه بر علایم فوق علایم دیگری که اشخاص مبتلا به اختلال شخصیتی مرزی امکان دارد نشان دهند عبارتند از :

1-تجربه ی مکرر حالت تنهایی مکرر

2-حالت بدتنظیمی هیجانی که معمولا به صورت تجربیات مکرر حالت خشم ، اضطراب و افسردگی نشان داده می شود 

3-تغییر مکرر حالت خلقی از حالت شادی زیاد تا حالت غمگینی زیاد

4- عدم انعطاف پذیری ذهنی زیاد

5-تجربه ی وجود برخی از افکار پارانوئیدی

6- احتمال تجربه ی دوره هایی از حالت های میکرو روان پریشی ( مانند تجربه ی برخی از حالتهای توهم و هذیان به هنگام روبرو شدن با محرک های استرس زای شدید)

 یکی از خصوصیات مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی حساس بودن زیاد آنان در برابر احساس عدم پذیرش از سوی دیگران می باشد .احساس فوق می تواند در برخی از مواقع سبب ارایه ی پاسخهای رفتاری نامناسب مانند انجام رفتارهایی که جان خود و دیگران را به خطر اندازد (برای نمونه رانندگی با سرعت بسیار بالا ) ، اقدام به خودکشی ، آسیب رساندن به خود ، اختلالات مرتبط با غذا خوردن ، آغاز درگیریهای فیزیکی ، سومصرف الکل یا دارو ،  اقدام به خرید کالاهای غیر ضروری و تلاش زیاد برای گسترش ارتباطات با آشنایان و دوستان گردد.

یکی از علایم مهم اختلال شخصیتی مرزی وجود حالت خشم زیاد می باشد. این حالت خشم در بسیاری از مواقع می تواند منجر به ایجاد مشاجرات زیاد و یا برخوردهای فیزیکی با دیگران گردد. 

اختلال شخصیتی مرزی نوعی اختلال شدید شخصیتی می باشد و یکی از مهمترین عوارض ابتلا به آن افزایش معنادار اقدام به خودکشی می باشد. بر اساس برآوردهایی که در مورد خطر اقدام به خودکشی در بین مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی انجام گرفته معلوم شده است که حدود 10 درصد از مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی حالت خودکشی موفق دارند . همچینن نتایج پژوهشها در زمینه ی فوق نشان می دهد که  ابتلا به اختلال افسردگی اساسی ، اختلال شخصیتی ضداجتماعی و اختلال وابستگی به مواد خطر اقدام به خودکشی را در مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی بالاتر می برد.

اختلال شخصیتی نمایشی(Histrionic personality disorder)

اختلال شخصیتی نمایشی یکی از اختلالات شخصیتی گروه B می باشد .  ویژگی اصلی مبتلایان به اختلال شخصیتی مرزی چستجوی زیاد برای مورد توجه قرار گرفتن از سوی دیگران می باشد . دیگر ویژگی مهم اختلال شخصیتی نمایشی نشان دادن واکنشهای هیجانی شدید به هنگام روبرو شدن با اشخاص مختلف می باشد.برخی دیگر از  علایمی که امکان دارد در مبتلایان به اختلال شخصیتی نمایشی مشاهده شود عبارتند از:

1-انجام رفتارهای نمایشی

2-نشان دادن حالتهای هیجانی زیاد

3- وجود حالت تلقین پذیری

4-تمایل زیاد به برقراری ارتباطات نزدیک با دیگران

5- بکار بردن سبکی از گفتگو که تاثیر زیادی بر روی شنونده بجا گذارد

6- وجود حالت پرحرفی

7-دارا بودن عواطف سطحی

8-وجود حالت برون گرایی

برآوردهای قبلی که در مورد میزان شیوع اختلال شخصیتی نمایشی انجام گرفته بود میزان شیوع این اختلال را بین 2 الی 3 درصد برآوردنموده بود . همچینن برآورد شده بود که حدود 10 الی 15 درصد مراجعان به درمانگاههای روانپزشکی مبتلا به اختلال شخصیتی نمایشی می باشند اما برآوردهای جدید میزان شیوع اختلال شخصیتی نمایشی را حدود 2 درصد نشان می دهد.

اختلال شخصیتی خود شیفته  (Narcissistic personality disorder)

اختلال شخصیتی خود شیفته یکی دیگر از انواع اختلالات شخصیتی گروه B می باشد. . علایم اختلال شخصیتی خود شیفته تا حدی به علایم اختلال شخصیتی نمایشی شباهت دارد. اصلی ترین علامت اختلال شخصیتی خود شیفته وجود الگویی از رفتارها است که نشان دهنده ی احساس اعتقاد شخص به داشتن استعداد فوق العاده و احساس می باشد . از دیگر خصوصیات اختلال شخصیتی خودشیفته نیاز شدید برای مورد پذیرش قرار گرفتن و فقدان احساس همدلی می باشد. همچینن مبتلایان به اختلال شخصیتی خود شیفته خود را بسیار موفق و با هوش می دانند.

میزان شیوع اختلال شخصیتی خود شیفته کمتر از یک درصد برآورد شده است. همچینن برآورد شده است که بین 12 الی 16 درصد مراجعان به درمانگاه های روانپزشکی علایمی از ابتلا به اختلال شخصیتی خود شیفته را دارند.

منابع

Andrasik.F. & etal.(2006). Comprehensive handbook of personality and psychopathology. New York : Jone wiley&  sons Inc

                                    Hersen.M.& etal.(2007).Adult psychopathology and diagnosis. New York : John wiley & sons Inc

                        Ohdham.J.(2005). Textbook of personality disorders. Washington: American psychiatric publishing Inc

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا(متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

97/3/8

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور جدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

بازدیدها: 2438