ویزگیهای روان درمانی بین فردی (interpersonal psychotherapy)

یکی از روش های مهم درمان اختلالات و یا مشکلات روانشناختی بخصوص زمانی که میزان شدت آنها در سطح خفیف تا متوسط است استفاده از روش های مختلف روان درمانی (Psychotherapy ) است .روش های روان درمانی به مجموعه ای وسیعی از روش ها گفته می شود که سعی دارند با استفاده از تکنیکهای مختلف تغییراتی را در زمینه های ، هیجانی ، شناختی و رفتاری اشخاصی که مبتلا به اختلالات روانشناختی هستند و یا مشکلات روانشناختی مختلفی را دارند ایجاد نمایند . امروزه روشهای مختلفی روان درمانی ابداع  شده است . برخی از این روش ها کوتاه مدت بوده و برخی دیگر طولانی مدت هستند. روش های کوتاه مدت روان درمانی معمولا 3 تا 6 ماه طول می کشند و روش های طولانی مدت روان درمانی امکان دارد از شش ماه تا دو یا سه سال طول بکشند. معمولا جلسات روان درمانی به صورت هفتگی بر گزار می شود اما در برخی از مواقع مخصوصا در اوایل آغاز روان درمانی جلسات روان درمانی امکان دارد دو یا سه جلسه در هفته نیز برگزار شود .  روش های روان درمانی از نظر ساختار یافته بودن و یا غیر ساختار یافته بودن نیز با یکدیگر تفاوت دارند. معنای ساختار یافته بودن روان درمانی به این معنا است که از قبل میزان متوسط جلسات درمان و فعالیتهایی که درمانگر در هر جلسه ی درمان باید انجام بگیرد از قبل مشخص است و روان درمانگر تنها با کمک نتایجی که در مرحله ی اول درمان یعنی مرحله ی ارزیابی به آنها دست می آورد تلاش می کند که روند درمان را با استفاده از آموزش تکنیک ها ی مختلفی که به نظرش برای بیماریش مفید هستند پیش ببرد. اما در روان درمان هایی ساختار نیافته  تعداد متوسط جلسات مشخص نیست و در این نوع روان درمانیها از تکنیک های کمتر استفاده می شود و به جای آن بر روی نقش برقراری و ارتباطات درمانی در پیشبرد درمان تاکید می شود .

کاربرد روان درمانیها محدود به اختلال روانشناختی خاصی نمی باشد و از روش های مختلف روان درمانیها برای درمان انواع مختلف اختلالات روانشناختی مانند اختلالات شخصیتی ، اختلالات افسردگی ، اختلالات اضطرابی و اختلال وسواسی- اجباری می توان استفاده نمود.

عوامل موثر در موفقیت روان درمانیها

الف-میزان شدت اختلال

یکی از عوامل موثر در کارآمد بودن انواع مختلف روان درمانیها میزان شدت اختلالی است که برای درمان آنها از روش های روان درمانی استفاده می شود. بطور کلی استفاده از روش های روان درمانی برای درمان اختلالاتی که میزان شدت آنها در سطح خفیف تا متوسط می باشد موثرتر است. برای تعیین شدت اختلالات روانشناختی می توان از چند ابزار ستفاده نمود یکی از این ابزارها اصطلاحا پرسشنامه های خود گزارش گری (Self report ) نامیده می شود. این پرسشنامه ها حاوی سوالاتی است که در مورد علایم اختلالی که به نظر می رسد شخص به آن مبتلا است از وی پرسیده می شود و شخص باید میزان شدت آن علایم را در درجات مختلف که معمولا از عدم وجود آن علامت تا حد بسیار شدید آن علامت در شخص است را مشخص نماید. یکی دیگر از ابزارهایی که برای تعیین شدت اختلال از آن استفاده می شود مصاحبه می باشد. در طول مصاحبه شخصی که مصاحبه کننده نامیده می شود تلاش می نماید با پرسیدن سوالاتی مختلف به وجود یا عدم وجود علایم اختلال در شخص پی ببرد و با عوامل زمینه ساز ، تشدید کننده و یا نگهداری کننده اختلال آشنا گردد.

ب-نوع اختلال

نوع اختلالی که شخص به آن مبتلا می باشد در تعیین میزان کارآمد و یا ناکارآمد بودن اختلالی که شخص به آن مبتلا است تاثیر دارد. نتایج پژوهشهای مختلف نشان داده است که روان درمانیها در درمان برخی از اختلالات تاثیر بیشتری دارند. از جمله ی این اختلالات می توان به اختلالات اضطرابی ، اختلال افسردگی و اختلال وسواسی – اجباری اشاره نمود

یکی از روش های روان درمانی که در درمان برخی از اختلالات روانشناختی بخصوص اختلال افسردگی موثر است روش  روان درمانی بین فردی (interpersonal psychotherapy) است . روش روان درمانی بین فردی روشی کوتاه مدت است . در این روش بر روی نقش عوامل مختلف از جمله عوامل زیستی و شناختی در افزایش احتمال ابتلا به انواع اختلالات روانشناختی تاکید می شود. مهمترین وظیفه ی درمانگر روش روان درمانی بین فردی در درمان اختلال افسردگی کمک به بیمار برای یافتن راههایی برای حل مشکلات بین فردی مختلفی است که با آنها روبرو می باشد. به نظر درمانگر روش روان درمانی بین فردی وجود مشکلات بین فردی با آغاز علایم بیماری ارتباط مهمی دارند. در جریان این نوع روان درمانی که برای درمان اختلال افسردگی اجرا می شود درمانگر روش روان درمانی بین فردی تلاش می نماید تا بیمار به رابطه ی بین وضعیت موجود ارتباطات بین فردی خود و تجربه ی علایم این اختلال پی ببرد.

درمانگر در جلسات اولیه ی روش روان درمانی بین فردی تلاش می نماید که ویژگیهای ارتباطات بین فردی بیمار را مورد شناسایی قرار دهد . همچینن در جلسات اولیه ی این نوع روان درمانی درمانگر اقدام به شناسایی رویدادهایی می کند که احتمال می دهد که در آغاز و یا نگهداری علایم بیماری نقش دارند. در جلسه های بعدی روش روان درمانی بین فردی درماگر به بیمار کمک کند تا مهارتهای اجتماعی خود را گسترش دهد و در حوزه های  ارتباطات بین فردی فعالیت بیشتری را نماید.

ویژگیهای روش روان درمانی بین فردی

1-روش روان درمانی بین فردی روشی کوتاه مدت (Short term ) است. روش های روان درمانی به دو نوع روش ، کوتاه مدت و دراز مدت طبقه بندی می شوند. در مورد میزان جلسات در روش های روان درمانی کوتاه اختلاف نظر وجود دارد .برای نمونه درمانگران روش درمان شناختی – رفتاری که نوعی روش روان درمانی کوتاه مدت می باشد تعداد متوسط جلسات درمان را از 8 الی 24 جلسه می دانند اما درمانگران روان تحلیلی کوتاه مدت تعداد متوسط جلسات را از 24 تا 48 جلسه می دانند .  در روش روان درمانی بین فردی تعداد متوسط جلسات بین 14 الی 17 جلسه می باشد

2-کاربرد عمده ی روش روان درمانی بین فردی برای درمان اختلال افسردگی است. اگرچه برخی از گزارشات تحقیقی نشان می دهد که روش روان درمانی بین فردی برای درمان برخی از اختلالات روانشناختی دیگر مانند اختلالات اضطرابی بخصوص اختلال اضطراب منتشر (Generalization anxiety disorder ) ، اختلال پانیک (Panic disorder ) و اختلال فوبیای اجتماعی (Social phobia ) موثر است  اما بیشترین گزارشات تحقیقی نشان می دهد که میزان اثر بخشی این روش درمانی در درمان اختلال افسردگی بیشتر از اثربخشی آن در سایر اختلالات روانشناختی است. دهها تحقیق آزمایشی کوشیدند میزان اثر بخشی روش روان درمانی بین فردی را در درمان اختلال افسردگی را با میزان اثر بخشی روش درمان شناختی – رفتاری و روش دارو درمانی را مقایسه نمایند. نتایج این تحقیقات نشان داده است در مواقعی که  میزان شدت اختلال افسردگی در حد خفیف تا متوسط می باشد میزان اثر بخشی این نوع درمان تقربیا مشابه با میزان اثر بخشی درمانهای شناختی – رفتاری و دارو درمانی (یعنی حدود 65 الی 70 درصد ) است.

3- روش روان درمانی بین فردی روشی ترکیبی است به عبارت دیگر این روش درمانی در طول درمان از تکنیک های روش های روان درمانی دیگر بخصوص روشهای روان درمانی شناختی و رفتاری استفاده می نماید.

4- دیدگاه روش روان درمانی بین فردی در مورد علت ابتلا به اختلال افسردگی به دیدگاه پزشکی نزدیکتر می باشد . به عبارت دیگر در روش روان درمانی بین فردی فرض می شود اختلال افسردگی مانند سایر بیماریهای جسمانی ریشه ی زیستی یا فیزیولوژیکی دارد و علت اصلی ابتلا به این اختلال کارکرد نامناسب سیستم های مربوط به آزاد سازی ناقلهای عصبی و یا سیستم های آزادسازی هورمونها می باشد .

5-در روش روان درمانی بین فردی فرض می شود با شناسایی وضعیت موجود میزان ارتباطات بین فردی بیمار مبتلا به اختلال افسردگی و برنامه ریزی برای اصلاح و یا گسترش این ارتباطات  می توان شدت علایم اختلال افسردگی را کاهش داد.

6-در روش روان درمانی بین فردی توجه زیادی بر روی نقش دوران اولیه زندگی و نقش رویدادهای کودکی و نوجوانی در ابتلا و یا تداوم اختلال افسردگی نمی گردد و در مقابل این نوع روش روان درمانی بر روی نقش تجربیات جاری زندگی در ظاهر شدن و یا تداوم علایم اختلال افسردگی تاکید می شود.

7- هدف اصلی روش روان درمانی بین فردی تغییر شخصیت نیست بلکه هدف اصلی این روش روان درمانی رهایی بیمار از علایم بیماری و حل مشکلات بین فردی بیمار است.

منابع

Hersen.M.(2002). Encyclopedia of psychotherapy. New York : Elsevier science press

                                                                   Stuart.S.(2012). Interpersonal psychotherapy . New York : CRC press

       Weissman. M.(2007). Clinician s quick guide to interpersonal psychotherapy . Oxford : oxford university press

نوشته شده توسط دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است.

 

-آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور خدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866 و09144015140

–

بازدیدها: 1832