علایم و روش های درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یکی از انواع بیماریهای پیشرونده ی مغزی است که علایم آن در پی مرگ برخی از سلولها در بخش های خاصی از مغز ظاهر می شود . علایم مهم بیماری پارکینسون شامل  لرزش ، سفتی عضلات ، ضعف عضلات است . برخی دیگر از علایم بیماری پارکینسون شامل کاهش میزان قدرت خافظه و برخی از سایر مشکلات شناختی می باشد.

علایم بیماری پارکینسون در پی آسیب رسیدن به بخشی از مغز که بخش جسم سیاه (Substantial Nigra) نامیده می شود ظاهر می شود. این بخش از مغز منبع عمده ی آزاد شدن ناقل عصبی دوپامین می باشد و این ناقل عصبی به سلولهای عصبی کمک می کند تا با یکدیگر ارتباط (Communicate) برقرار کنند.

بیماران مبتلا به پارکینسون کاهش قابل توجهی را در میزان کارکردهای شناختی تجربه می نمایند و علامت عمده ی کاهش  میزان کارکردهای شناختی در آنان ناتوایی در انجام تکالیف پیچیده می باشد. نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد حدود 50 درصد از مبتلایان به بیماری پارکینسون مشکلات شناختی در سطح ضعیفی را تجربه می نمایند و حدود 20 درصد آنان نیز مشکلات شناختی در سطح قابل توجهی را دارند. در بیماران مبتلا به اختلال شناختی امکان دارد انواع مختلفی از اختلالات شناختی مشاهده گردد . از جمله مهمترین این اختلالات شناختی که در بیماران پارکینسون قابل مشاهده است  اختلال در تمرکز ، وجود مشکلات قابل توجه در فرایند یادگیری مربوط به اطلاعات جدید و وجود مشکلاتی در به یاد آوردن نام اشیا و یا اشخاص می باشد.

میزان شیوع بیماری پارکینسون

بر اساس نتایج برخی از پژوهشها معمولا بین دو الی پنج سال فاصله بین آغاز علایم بیماری پارکینسون و تشخیص آن وجود دارد . طبق برخی از برآوردهای انجام گرفته میزان ابتلا به بیماری پارکینسون در مردان کمی بیشتر از زنان است ( به نسبت 55 به 45 )

میزان شیوع بیماری پارکینسون در کشورهای مختلف متفاوت می باشد . بر اساس برآوردی که در کشور آمریکا در مورد میزان ابتلا به بیماری پارکینسون انجام گردیده است معلوم شده است که حدود یک تا یک و نیم میلیون نفر از مردم آن کشور مبتلا به بیماری پارکینسون می باشند.

سبب شناسی ابتلا به بیماری پارکینسون

علل مختلف در ابتلا به بیماری پارکینسون مورد شناسایی قرار گرفته است . بنظر می رسد یکی از مهمترین علل ظاهر شدن علایم بیماری پارکینسون کاهش قابل توجه در میزان سطح ناقل عصبی دوپامین در مغز می باشد . نتایج پزوهشها نشان می دهد در آن دسته از سلولهای عصبی که وظیفه ی مهم آنها کمک به ایجاد تعادل حرکتی و کنترل راه رفتن می باشد کاهش قابل توجه در میزان ناقل عصبی دوپامین می تواند منجر به ایجاد اختلال در راه رفتن و یا تعادل حرکتی گردد.

به نظر می رسد یکی از علل مهم کاهش میزان قدرت حافظه در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون کوچک شدن ساختار بخشی از مغز که به نام بخش هیپوکامپ (Hippo campus ) نامیده می شود است. نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد اشخاصی که مبتلا به به بیماری پارکینسون می باشند و با مشکلات بیشتری در زمینه ی حافظه روبرو هستند در مقایسه با سایر مبتلایان به بیماری پارکینسون که مشکلات کمتری در زمینه حافظه دارند با حالت آتروفی یا کوچک شدن بیشتری در بخش هیپوکامپ مغز روبرو هستند

یکی از عوامل موثر در بالا بردن خطر ابتلا به بیماری پارکینسون عامل ژنتیک می باشد . نتایج برخی از برآوردها نشان می دهد که 15 الی 25 درصد بیماران پارکینسون گزارش می دهند که یکی از خویشاوندان آنها مبتلا به بیماری پارکینسون می باشند. نتایج برخی از پژوهشها وجود برخی از ژنهای جهش یافته را در ابتلا به بیماری پارکینسون رامهم می دانند .

سن ابتلا به بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون اغلب اشخاص که در دهه ی ششم عمر قرار دارند را گرفتار می نماید. طبق برآوردی که در این زمینه انجام گرفته است اوج ابتلا به بیماری پارکینسون در میانه ی دهه ی ششم زندگی است. همچینن نتایج این برآورد نشان می دهد که از میان تمام بیماران مبتلا به پارکینسون 15 درصد آنان کمتر از 50 سال دارند.

علایم بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون با علایمی مانند لرزش و سفتی عضلات همراه می باشد. حالت لرزش می تواند اعضای مختلف بدن بخصوص دستها و پاها را گرفتار نماید. حالت لرزشی که در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون مشاهده می گردد به صورت لرزش منظم است و اکثرا مواقع لرزش در حالت استراحت رخ می دهد. به عبارت دیگر زمانی که شخص فعالیتی را انجام می دهد حالت لرزش از بین می رود. از سوی دیگر حالت لرزش معمولا در ابتدا تنها یک طرف بدن را گرفتار می سازد اما بتدریج با پیشرفت بیماری درطرف دیگر بدن نیز حالت لرزش ملاحظه می شود. یکی دیگر از علایم بیماری پارکینسون حالت انقباض عضلات می باشد. حالت انقباض عضلات می تواند بخش های مختلف بدن  بخصوص در دستها و پاها را گرفتار سازد. از دیگر علایم حرکتی بیماری پارکینسون آهسته شدن انجام حرکات و ناتوایی در شروع حرکات می باشد.

در بیماران مبتلا به پارکینسون علاوه بر حالت لرزش اعضای مختلف بدن و مشکلات حرکتی علایم دیگری مانند چهره عاری از هیجان و یا چهره ی ماسک مانند نیز مشاهده می شود است.

از دیگر علایم بیماری پارکینسون می توان به وجود مشکلاتی در راه رفتن اشاره نمود  . برای نمونه اشخاصی که مبتلا به بیماری پارکینسون هستند به هنگام راه رفتن به آهستگی قدم بر می دارند و حالت عدم تعادل را نشان می دهند و بالاخره از دیگر علایم ابتلا به بیماری پارکینسون می توان به گزارش  درد در بخشهای مختلف بدن و  بد خطی اشاره نمود

  روش های تشخیص بیماری پارکینسون

 اگرچه تاکنون برای تشخیص بیماری پارکینسون آزمون خاصی ابداع نشده است اما در این زمینه استفاده از برخی آزمونهای عصبی – روانی بخصوص آزمون هالیستد – ریتان می تواند مفید باشد. بطور کلی می توان گفت زمانی تشخیص بیماری پارکینسون با مشکل روبرو می شود که شدت علایم این بیماری در سطح خفیفی باشد.

درمان

تاکنون برای درمان بیماری پارکینسون درمان خاصی پیشنهاد نشده است و تنها استفاده از داروهایی که می توانند میزان آزاد سازی ناقل عصبی دوپامین را افزایش دهند می تواند تا حدودی از پیشرفت علایم این بیماری جلوگیری نماید . یکی از مهمترین داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود داروی ال- دوپا (L-dopa ) است . نتایج برخی از بررسیها نشان می دهد که استفاده از داروی ال -دوپا برای درمان مشکلات حرکتی که بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون با آن روبرو می شوند مفیذ است اما استفاده از این دارو برای حل مشکلات شناختی مبتلایان به بیماری پارکینسون چندان موثر نمی باشد. استفاده از داروهای ضد پارکینسون می تواند با عوارضی همراه باشد . از جمله ی این عوارض می توان به ایجاد حالت حرکات غیرقابل کنترل و یا حالت Dyskinesias  و یا حالتهایی مانند حالت از دست دادن آگاهی به زمان و مکان اشاره نمود.

نتایج برخی از پژوهشها نشان می دهد که اسنفاده از داروهای ضد پارکینسون می تواند روند رشد علایم بیماری پارکینسون را برای 10 الی 15 سال به تاخیر اندازد. متخصصان علوم پزشکی در شرایط خاص ( مانند شدت زیاد بیماری  و داشتن سن زیر 65 سال )  علاوه بر تجویز  داروهای ضد پارکینسون استفاده از  برخی اعمال جراخی مغز را نیز مفید می دانند.

منابع

Lieberman.A.(2003). 100 Questions & Answers about Parkinson disease > London : Jones and     Bartlett publishers

                                                                          Sharm . N. (2008 ). Parkinson disease . London : Green press

Turkington.C.& Harris. J.(2001). The encyclopedia of memory and memory disorders .New York : Facts on file  Inc

تالیف دکتر حسین لطفی نیا ( متخصص روانشناسی بالینی )

استفاده از مطالب این مقاله به شرط ذکر نام نویسنده و آدرس سایت بلامانع است

97/5/18

آدرس دفتر روانشناسی دکتر حسین لطفی نیا (متخصص روانشناسی بالینی) : تبریز، خیابان17 شهریور جدید، بالاترتقاطع از خیابان طالقانی،برج سینا، طبقه ی هفتم

تلفن:04135559866

بازدیدها: 1071